Multiculturele samenleving – Raad van Kerken in Nederland

Dr. Gert Noort is directeur van de Nederlandse Zendingsraad. Hij gaat in op een workshop die hij bijwoonde tijdens de tiende assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan.

Toekomst voor multiculturele samenleving?

In een workshop over de feminisering van migratie naar Zuid-Korea klonk vandaag de echo van Europese discussies over het mislukken van de multiculturele samenleving. Kerken in Zuid-Korea onderstrepen de eenheid van de Koreaanse cultuur en nemen afstand van multiculturele waarden.

In Zuid-Korea wonen anderhalf miljoen migranten. Op een bevolking van 48 miljoen is dat een percentage van ruim 3 procent. Dat is niet zoveel in vergelijking met Nederland. Maar toch: die drie procent maakt duidelijk dat migranten niet alleen naar welvarende westerse landen trekken. Beelden van rijen doodskisten, van in zee verdronkenen bij Lampedusa, wekken wellicht de indruk dat migranten uitsluitend Europa als reisdoel uitkiezen. Dat beeld klopt dus niet. India, China en de Filippijnen exporteren op grote schaal arbeid naar landen in Zuidoost-Azië en de Golfregio. Overheden remmen deze export niet af, maar stimuleren die juist. Het is namelijk een goudmijn. Migranten sturen bij elkaar immers miljarden naar hun thuisgebleven familieleden. En dat betekent dus dat mensen op weg blijven gaan, onder meer naar Zuid-Korea. Vrijwillig of als handelswaar, met of zonder verblijfsvergunning.

Een Koreaanse voorvechter van rechten van migranten sprak over de vele vrouwelijke migranten die een Koreaan huwen. Op termijn, zo hoopte hij, zouden deze interculturele huwelijken moeten leiden tot een multiculturele samenleving. Een scherpe reactie was het gevolg. Een workshopleider stelde dat Zuid-Korea, levend met de realiteit van het in tweeën gedeelde land, de eenheid van volk en cultuur onderstreept. Voor culturele diversiteit in de publieke ruimte bestaat klaarblijkelijk weinig draagvlak. Europa, voerde ze voorts als krachtig argument aan, had de multiculturele samenleving inmiddels doodverklaard. Duitsland gold als voorbeeld van deze koerswijziging. Kerken moeten zich inzetten voor rechten van migranten en hun participatie in de samenleving. En niet pleiten voor een multiculturele samenleving.

Als Nederlander ben ik geneigd daar een ander verhaal tegenaan te leggen. Naarmate het aantal migranten echter toeneemt, verandert een samenleving hoe dan ook. Het gesprek daarover miste ik in de workshop. Het ging over recht, maar niet over inclusiviteit en diversiteit. Maar ik heb gemakkelijk praten. Anders dan Zuid-Korea is mijn land niet in tweeën gedeeld. We zijn niet verwikkeld in een traumatische zoektocht naar herstel van de verscheurde volksidentiteit. En bovendien, in eigen land is het debat over de multiculturele samenleving ook nog lang niet uitgewoed. Maar dat laat onverlet dat we in de oecumenische contacten nog wel een gesprek te voeren hebben.

Gert Noort

Voor eerdere bijdragen, klik bij de betreffende personen:

Femke Visser klik hier