Kritiek op de islam en discriminatie van moslims. Dat waren de thema’s die woensdagmiddag 3 februari 2016 besproken werden tijdens een exepertmeeting in het kantoor van de Raad van Kerken te Amersfoort. Het thema kreeg een toespitsing in de vraag hoe vormen van moslimdiscriminatie aan de orde zijn in bij voorbeeld de kerken en welke mogelijkheden er zijn om dit in de kerken aan de orde te stellen.
Yosé Höhne-Sparborth van de Raad van Kerken constateerde de aanwezigheid van een superioriteitsgevoel onder een aantal christenen ten aanzien van moslims. Harry Mintjes, voorzitter van de Contactgroep Islam, komt als voorlichter in gemeenten ‘erge’ uitspraken tegen, ook van voorgangers. Mintjes: “Er was zelfs een dominee die de islam duivels noemde. Dergelijke uitspraken worden dan ook nog eens theologisch onderbouwd. Veel oude beeldvormingen spelen nog steeds een rol.” Diaken Pier Tolsma van de katholieke Contactraad voor Interreligieuze Dialoog zei dat alles wat je in de samenleving tegenkomt je ook, vaak wel wat bedekter, in de kerk tegenkomt. Jan-Peter Schouten, voorzitter van de Beraadgroep Interreligieuze Ontmoeting van de Raad van Kerken, viel Tolsma bij. “Misschien zijn de negatieve gevoelens jegens moslims niet toegenomen, maar durft men nu meer er mee naar buiten te komen dan vroeger het geval was”, legde Schouten uit.
Jan Post Hospers van de Contactgroep Islam lichtte de Monitor Moslim Discriminatie van Ineke van der Valk toe, die wegens ziekte verstek moest laten gaan. Van der Valk, verbonden aan het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam, constateerde in de Monitor dat geweldsdelicten tegen moskeeën en moslims momenteel toenemen door internationaal terrorisme. Antropoloog Martijn de Koning gaf definities van het begrip islamofobie. De Koning: “Islamofobie construeert een negatieve definitie van de islam en problematiseert en generaliseert moslims als groep op basis van hun religie.” Islamofobie staat laag op de politieke agenda. De Koning: “Men bagatelliseert het zoals premier Rutte toen deze zei dat je jezelf moet invechten.” Of men stelt voorwaarden zoals minister Asscher eens aangaf wel iets te willen doen aan islamofobie maar dat moslims dan ook iets aan radicalisering moeten doen. De Koning: ‘Kritiek op de islam is niet per definitie islamofobie, maar soms is de scheidslijn erg dun.”
De twintig deelnemers aan de expertmeeting gaven de organisatoren van de meeting een aantal opties mee. Zo zou het organiseren van ontmoetingen en concrete samenwerking wellicht efficiënter zijn voor het samen leven dan het voeren van een interreligieuze theologische discussie. Dialooggroepen moeten structureel zijn in hun samenkomsten en activiteiten en niet alleen actief worden bij incidenten. Het belang van plaatselijke dialoog en samenwerking werd benadrukt. Daar moet het gebeuren door de weg van het persoonlijk contact te volgen. De Raad van Kerken en haar partners in de dialoog op landelijk vlak kunnen voor de infrastructuur zorgen, handreikingen aanbieden en toerusting organiseren. Bovendien kunnen contacten tussen landelijke koepels uitstraling hebben naar het plaatselijk vlak door daar mensen te motiveren en te ondersteunen bij de interreligieuze dialoog en samenwerking.
Said Bouharrou vertelde hoe men in Nijmegen een bijeenkomst organiseerde voor de vrede vanuit allerlei religieuze organisaties. Dat leidde tot intensieve samenwerking. De bijeenkomst werd een start van een doorlopend proces van samenwerking en meerdere activiteiten. Ook de samenwerking tussen de moskeeën nam er door toe. Bouharrou benadrukte het belang van het inzetten van sleutelfiguren, het verdiepen van kruisverbindingen tussen diverse religieuze gemeenschappen en een positieve instelling naar elkaar toe.
De expertmeeting was georganiseerd door de Contactgroep Islam van de Raad van Kerken in samenwerking met het Overleg Joden Christenen Moslims (OJCM) en het islamitisch Platform INS.
Verslag: Berry van Oers
Foto’s: de expertgroep; en close-up Said Bouharrou uit Nijmegen