Willibrord, was hij een geduldige prediker die los van politiek mensen wilde overtuigen van de waarheid van het christelijk geloof, zoals zijn biograaf Alcuin hem voorstelt? Of portretteert de film Redbad (2018) hem terecht als de straffe bekeerder die, in dienst van de Franken, met geweld probeerde de Friese stammen te onderwerpen aan de kerk? Twee perspectieven die het startpunt vormden voor een uitdagend symposium over de zevende-eeuwse missionaris. Vesper en symposium vonden plaats in Utrecht op 7 november 2018, georganiseerd door Luce/Centrum voor Religieuze Communicatie. Fokke Wouda was erbij.
“Mensen als Bonifatius en Willibrord worden weliswaar als heiligen vereerd, ze zijn zo niet geboren. Ze zijn het geworden, door hun doen en laten, in al hun menselijkheid. Dat is de kracht van het verhaal en de film,” stelt scenarioschrijver Alex van Galen in het boek Willibrord door de eeuwen. Botsende culturen en wisselende perspectieven op de apostel van de Lage Landen. Over Van Galens film Redbad (2018) was veel te doen deze avond. Redacteuren van deze bundel en organisatoren van de avond Anton ten Klooster (TST) en Peter-Ben Smit (VU/UU) grepen de film aan om in een derde Willibrordsymposium (net als voorgaande jaren op zijn kerkelijke gedenkdag) het gesprek aan te gaan over verschillende perspectieven op de heilige. In 2016 ging het symposium over de vraag hoe kerkelijke tradities Willibrord hebben geclaimd om de eigen identiteit te versterken en hoe wij daar vandaag de dag in oecumenisch verband mee om kunnen en willen gaan. 2017 stond in het teken van politieke betrekkingen onder het thema ‘de Brexit van Willibrord’, verwijzend naar diens Britse wortels. Dit jaar stonden maatschappelijke vragen centraal: Welke motieven spelen een rol in de presentatie van Willibrord in geschiedschrijving, kerkelijke identificatie en filmische vertelling?
In een persoonlijk relaas verhaalde Van Galen over het beeld dat naar aanleiding van zijn script in de film Redbad wordt neergezet. Zijn onvrede over het feit dat het personage Willibrord grotesker en gewelddadiger is uitgewerkt dan zijn bedoeling was (het werd uiteindelijk meer “een psychopaat met alzheimer,” aldus Van Galen) steekt hij niet onder stoelen of banken. Maar in dat woord ‘personage’ ligt wel de sleutel tot het begrijpen van de film: het is een heldenepos dat volgens de regels van de filmwereld is opgezet. Personages zijn niet per se waarheidsgetrouw. Niet alleen is dat door het gebrek aan bronnen onmogelijk, maar ook spelen de wetmatigheden van het genre spannende bioscoopfilm een rol: de constellatie van elkaar aanvullende rollen vereist nu eenmaal bepaalde karaktertrekken bij de hoofdrolspelers. 
In dit geval resulteerde dat eigenlijk in het verwisselen van de karakters van Willibrord en Bonifatius, analyseerde historicus Sven Meeder (RUN). Uit het weinige historische materiaal rijst juist het beeld op dat Willibrord zich meer dan Bonifatius richtte op een geleidelijke maar gedegen groei van het christendom in onze streken. Hoewel meerdere bronnen deze interpretatie steunen, licht Meeder ook verfijnd toe hoe Alcuin, de schrijver van de eerste hagiografie van Willibrord, diens zachte missionaire stijl propageerde om de harde lijn van Karel de Grote ten opzichte van de Saksen te bekritiseren. Deze Frankische koning “sleurde de Saksen naar de hemel,” zo haalt Meeder Alcuin aan. Dus hoewel zijn beschrijving van Willibrord accuraat lijkt, er zijn zeker politieke motivaties gemoeid met Alcuins verhaal.
Film en geschiedschrijving: in beide genres is de kernvraag van de avond (“radicaal of missionair?”) nadrukkelijk en op verschillende wijzen aanwezig. En beide sprekers lieten zien dat ook binnen hun eigen genre verschillende perspectieven kunnen botsen. Van Galen gaf toe dat de figuur van Willibrord door de dynamiek binnen cast en crew verder weg is komen te staan van zijn oorspronkelijke bedoeling. Wat hem betreft blijft zijn intentie met de film echter overeind: laten zien dat te gefixeerde concepten rond God een authentieke spiritualiteit in de weg kunnen staan. Gevolg hiervan kan zijn dat geloofsijver verwordt tot onderdrukking en gewelddadige vormen van bekeringsdrift, zoals we die ook vandaag de dag bij extremistische gelovigen kunnen zien. Meeder erkent dat verschillende historici verschillende interpretaties van de missionaris geven. Hij concludeert dat we, mede door het gebrek aan bronnen, nauwelijks dichter bij de ‘echte’ Willibrord en zijn werkwijze kunnen komen en dat we het moeten doen met het bestuderen van de verschillende presentaties van deze heilige door de eeuwen heen.
Beide sprekers leverden een bijdrage aan de al genoemde bundel, die co-redacteur Arnold Smeets (TST/Luce) uitreikte aan vertegenwoordigers van de drie Utrechtse kathedralen: de St. Catharina (RKK), de St. Gertrudis (OKKN) en de Domkerk (PKN). In haar reactie liet dominee Netty de Jong namens haar collega’s weten dankbaar te zijn voor de combinatie van gebed (vespers), verdieping (symposia) en studie (bundel) rond Willibrord. In de hoop dat deze bijdragen aan de voortzetting van de nalatenschap van Willibrord: het geduldig getuigen van het evangelie in onze – inmiddels grotendeels ontkerstende – samenleving.