Historisch moment WCC

‘Als u hier geen wonder ziet, ontgaat u iets’. Die woorden sprak ds. Frank Chicane, voorzitter van de commissie van de kerken in internationale zaken van de Wereldraad woensdag 20 juni, toen twee kerkelijke leiders, respectievelijk van Noord- en Zuid-Korea samen op het podium zaten. Zowel ds. Myong Chol Kang van de Koreaanse Christelijke Federatie als ds. Seung-min Shin van de Nationale Raad van Kerken in Korea hadden beiden een groet uitgesproken. Het eens zo gespleten schiereiland heeft sinds de assemblee in Busan (Zuid-Korea) in 2014 daarmee opmerkelijke veranderingen ondergaan.

Eén van de publieke uitspraken (er waren er zeven in totaal) ging dan ook over de situatie in Korea en drong aan op hereniging van het Koreaanse volk. Het Centraal Comité van de Wereldraad sprak uit dat de inspanningen om tot nucleaire ontwapening te komen moeten worden voortgezet en moeten resulteren in een compleet gedenucleariseerd Korea.

Een eveneens opmerkelijk publiek statement ging over de situatie in de Verenigde Staten. Aanleiding was de vijftigste verjaardag van de campagne voor arme mensen. Het Centraal Comité sprak uit de lidkerken te steunen in hun pogingen de mensen te engageren bij hun strijd tegen armoede, racisme, xenofobie, religieuze discriminatie, onrecht en ongelijkheid in de VS. Op de vraag of het toevallig was dat de Amerikaanse president en zijn regering niet worden genoemd, reageerde Peter Prove van de staf van de Wereldraad, dat de kerken in de Verenigde Staten zelf om een dergelijke verklaring hebben gevraagd, omdat het hen helpt bij hun interne programma’s. Die opmerking laat tegelijk zien hoe zo’n publieke uitspraak kan worden ingezet.

Een zelfde procedure is gehanteerd bij de uitspraak over het Midden-Oosten. Twee afgevaardigden van de kerken in Jeruzalem en Libanon zijn geconsulteerd bij het schrijven van een publieke uitspraak die vooral wilde reageren op recente ontwikkelingen in de regio: de incidenten bij Gaza, waarbij burgerslachtoffers vielen en de verplaatsing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem. Het Centraal Comité sprak een veroordeling uit tegen het disproportionele gebruik van wapens tegen ongewapende burgers. De staat Israël werd opgeroepen op te houden militair te reageren op nietgewelddadig ongewapende demonstraties van burgers. De US-regering werd opgeroepen de uitspraken over de status van Jeruzalem te herzien.

Verklaringen waren er verder over de situatie in Congo, de Filippijnen en Colombia. Een verklaring over het Midden-Oosten (Irak en Syrië) was er nog niet, maar zou in een later stadium volgen.

De universele verklaring van de rechten van de mens bestaat – net als de Wereldraad – zeventig jaar. Het was de aanleiding om ook daar een publieke verklaring aan te wijden. Het Centraal Comité gaf met het oog op de volgende assemblee – die in 2021 in Karlsruhe wordt gehouden – een nadere uitwerking te maken van de relatie tussen de mensenrechten met bijbelse theologie en christelijke ethiek.

In het kader van het 70-jarig jubileum was er ’s ochtends ruimte om de acties uit het verleden en huidige inzet nader tegen het licht te houden. Boudewijn Sjollema, de oud-directeur van het Programma ter Bestrijding van Racisme, blikte terug op de strijd over de apartheid. Hij herinnerde aan de polarisatie en de boycot van enkele banken, zoals de Dresdner Bank. De Wereldraad probeerde de eigen lidkerken er van te overtuigen dat ‘Zuid-Afrika niet langer gezien moest worden als een witte staat met een zwart probleem’. Jonge theologen, opgeleid door de missie, ontdekten dat het evangelie bevrijding wil bieden.

Sjollema stelde dat nieuwe ontwikkelingen als globalisatie en migratie de noodzaak onderstrepen om racisme te onderkennen. Want hij zei een wereld te zien waarin de problemen intensiveren. Hij noemde islamofobie, haat tegen Joden, witte overheersing. ‘Het racisme is niet overwonnen. Er worden nieuwe muren opgetrokken’. Hij noemde als voorbeeld de problemen van het schip Aquarius om een haven te vinden, terwijl er 630 vluchtelingen aan boord zaten onder wie 10 zwangere vrouwen. ‘Het is onacceptabel dat we deze mensen zonder respect behandelen. Politici lijken het besef van basiswoorden te hebben verloren. De kerkelijke leiding moet in dergelijke gevallen burgerlijk ongehoorzaam durven zijn’.

Beatrice Fihn, directeur van ICAN, kreeg het woord om te vertellen over de inzet om te komen tot de afschaffing van alle kernwapens. Zoals bekend heeft ICAN daarvoor de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen. ‘We zouden de prijs niet hebben gekregen, zonder de steun van de kerken (WCC)’, aldus Fihn. ‘Kernwapens zijn een zonde tegen God’. Zelfs nu kan je merken hoezeer ze het denken en handelen van mensen beïnvloeden.

Het document over ‘Oecumenische Diaconie’ werd definitief terugverwezen naar de tekentafel. Een tegenvaller voor de organisatie. De orthodoxen voelden zich niet gekend in de formuleringen. Het is de bedoeling dat er in 2020 een nieuw document in het Centraal Comité ligt. Vermoedelijk zal deze editie van het Centraal Comité worden gehouden in Kaapstad of elders in Zuid-Afrika. Een troostprijs voor de Zuidafrikaners die de assemblee voor hun neus zagen weggekaapt door de Duitsers. 

Het Centraal Comité benoemde verschillende mensen om vacatures op te vullen. Verder installeerde men een speciale commissie die amendementen moet maken voor het Centraal Comité om de eigen organisatie te verbeteren. Men heeft daarvoor vier mensen aangewezen met bijzondere expertice en ervaring. Onder de vier is aartsbisschop Joris Vercammen van de Oud-Katholieke Kerk.

Foto’s:
1. De twee Korea’s in de schijnwerper, Noord-Korea aan tafel en de Zuidkoreaanse leider achter de microfoon
2. Peter Prove knielt neer bij één van de afgevaardigden om te peilen hoe de kerken in een concrete regio zelf tekst geformuleerd willen zien
3. Beatrice Fihn met de Nobelprijs
4. Boudewijn Sjollema
5. Een enkele keer trokken orthodoxe afgevaardigden één lijn en stemden tegen (blauw), waarbij het consensus-model van de Wereldraad dwingt tot nader overleg. 

Andere bijdragen over het Centraal Comité van de Wereldraad van 14 t/m 21 juni in Geneve: 

Eerdere stukken die over de Wereldraad zijn verschenen:

Voor een bijdrage van Kees Nieuwerth over pelgrimteams: klik hier

Voor een bijdrage van Joris Vercammen over patriarch Bartolomeus: klik hier

Voor een bijdrage van Karin van den Broeke over diaconaat: klik hier

Voor een impressie over geloofsvragen en theologie: klik hier

Voor gesprekken met vijf vrouwelijke bisschoppen: klik hier

Voor achtergrond bij de theologie over de pelgrimage door Ioan Sauca; klik hier

Voor achtergrond bij de discussie over diaconaat: klik hier 

Voor een gesprek met Frank Chicane over Zuid-Afrika: klik hier

Voor een gesprek met Jan Jansen over het bisschopambt dat hij neerlegt: klik hier

Voor een pleidooi over inclusieve journalistiek van Philip Lee: klik hier