Moderne slavernij

‘In fort Elmina leefden de Nederlandse kooplieden, soldaten en gouverneur op de bovenverdieping. Een verdieping lager zaten de slaven gevangen. We betraden een ruimte die als kerk werd gebruikt. Boven de deur hing nog steeds een bord met de woorden uit Psalm 132 (“Want de HEER heeft Sion verkoren…”). We stelden ons voor hoe reformatorische christenen hun God vereerden terwijl direct onder hen, recht onder hun voeten, degenen die als slaaf zouden worden verkocht kwijnden in de ketenen en de gruwelen van die kerkers. Dit heeft daar meer dan twee eeuwen geduurd.

Kwaad en radeloos dachten we “Hoe kon hun geloof zo los staan van hun leven? Hoe konden zij hun spirituele ervaring scheiden van het martelende fysieke lijden direct onder hun voeten? Hoe kon hun geloof zo blind zijn?”

Toen we echter luisterden naar stemmen die heden ten dage opklinken uit onze wereldsamenleving, ontdekten we het dodelijke gevaar dezelfde zonde te herhalen van hen wier blindheid we aanklaagden… Wij nemen waar dat de wereld van vandaag leeft in de schaduw van een onderdrukkend rijk… Zeer velen lijden!’

Dit zijn enkele fragmenten uit de brief die in het Accra-document (2004) is opgenomen en die werd voorgelezen ter opening van de recent gehouden vergadering van de Beraadgroep ‘Samenlevingsvragen’ van de Raad van Kerken. Op de agenda stonden twee onderwerpen die over een moderne vorm van slavernij (kunnen) gaan, namelijk de nota ‘Geloof en economie en het perspectief op de economische crisis’, en het seksueel misbruik.

De Beraadgroep heeft een studie gedaan naar het economisch beleid wat vooral gemotiveerd is vanuit het westerse vooruitgangsdenken en voornamelijk gericht is op economische groei. De gevolgen daarvan op sociaal en ecologisch terrein wereldwijd zijn ronduit bedroevend; alleen de sociaal sterken en machtigen vallen de voordelen toe en de schade aan de schepping wordt door velen beschouwd als ‘collateral damage’. Een ombuiging in beleid gefundeerd op christelijke waarden, zo schrijft de groep, zou recht kunnen doen aan álle mensen en de aarde, nu en in de toekomst. Het ligt in de bedoeling om deze studie te publiceren in de vorm van een brochure van de Raad van Kerken.

Een andere vorm van misbruik en van de machtspositie tegenover de kwetsbaren in de samenleving, is het seksueel misbruik. Bij dit onderwerp lag de vraag op tafel, hoe de Beraadgroep vanuit haar eigenheid als christelijk forum kan bijdragen aan het terugdringen van deze vorm van onrecht. Hoe kunnen slachtoffers geholpen worden, kan aan daders daadwerkelijke aandacht geschonken worden zodat aan deze vorm van onrecht een halt toegeroepen kan worden. Er wordt besloten tot een verkenning; wat wordt er aan initiatieven bij andere maatschappelijke instanties al aan initiatieven ontplooid en kan de Beraadgroep daar nog iets in betekenen of aan toe voegen?