Hieronder volgen enkele uitwerkingen van hoe je praktisch een wandeltocht kunt opzetten. De eerste punten komen uit een script van ds. Peter van Helden, initiatiefnemer van de dialoop. Peter van Helden is sinds 2009 werkzaam in Den Bosch en studeerde eerder af aan de Vrije Universiteit als theoloog. Hij heeft ‘de dialoop, of wandeldialoog’ bedacht, al verschillende jaren ervaring ook met de opzet. Hij heeft aandachtspunten voor de dialoop op rij gezet en die geven we hieronder weer. Daarna volgt de opzet van een wandeling door de eigen woonplaats, ooit aangereikt vanuit de Raad van Kerken in het kader van een week van gebed over het thema ‘Wandelen met God’.
DIALOOP – wat komt er bij kijken?
1. Verkennen
Wijk of buurt moet eerst worden verkend. Een goede methode daarvoor is het exposure. Dat lijkt op wat ambtenaren een schouw noemen. Een exposure is nog opener qua attitude van de beschouwer: alle zintuigen staan open voor wat de buurt/wijk te ‘vertellen’ heeft: de geuren, de kleuren, de gevels, de straten en straathoeken, het mooie en het lelijke, het nette en het slordige, de mensen en de dieren en de begroeiing, de parken en de perkjes, de geluiden en de herrie en de stiltes, de winkels, galerietjes, shops, te huur/te koop staande huizen/panden, leegstand, reclame-uitingen, kantoren, kindercentra, braak terrein, hangplekken, monumenten… Al wandelend in exposure laat je je afleiden, verrassen, schrikken, meenemen, nadenken. Dit kost enkele dagen tot enkele weken! Schrijf indrukken en evt. reflecties daarop op en deel dat vervolgens met andere wijkbewoners en in de wijk werkzame vrijwilligers en werkers. Gebruik daarvoor evt. het interview als vorm en beloof het verslag te gaan brengen..
2. Kennen
Ken de buurt of wijk waarin je een dialoop denkt te gaan houden. Kennen betekent: vertrouwd zijn met mensen en omgeving, weten wat kan en niet kan, waar de knelpunten liggen, waar de kansen, waar de leemten, waar de uitdagingen. Kennen vraagt wel om voortdurende aanvulling met nieuwe informatie, correctie op ideeën uit andere waarnemingen, verlaten van oordelen, als die niet bljken te kloppen.
3. De wijk is onderdeel van de stad.
De stad is lekker anoniem: ieder voor zich, de stad voor (en van) ons allen. Mensen wonen naast elkaar, naast ondernemingen of organisaties en ze weten niets van elkaar. ‘Ik heb altijd gedacht – ik moet daar eens even gaan kijken’ zo spreekt de stadsmens, ‘maar het is er eigenlijk nooit van gekomen. Ik woon al 6/10 jaar hier, maar dit is voor het eerst dat ik hier binnen kom.’ We leven in de stad. De dag van de dialoog is hier niet voor niets uitgevonden! Want daar ontbreekt het aan.
4. Verbinden.
De dialoog verbindt personen, de dialoop verbindt op meerdere lagen tegelijkertijd. Wandelend van de ene plek naar de andere ontstaan verbindingen tussen mensen: zij gaan met een ander in gesprek. Er ontstaan ook verbindingen tussen plekken en mensen: door iets te horen van een bepaald centrum ontstaat nieuwsgierigheid en vaak een vorm van engagement. Er worden bruggen geslagen. En dat op een loopafstand van nog geen 500/600 meter…
5. De route.
De route is een creatief proces, maar tegelijk uiterst eenvoudig. Wie of wat je met elkaar verbindt is een kwestie van wie/wat je tegenkomt in de straten rondom: een galerie, een school, een kindercentrum, een bouwplaats, een kantoor, een dagopvang van ouderen of daklozen, een bar voor studenten, winkeliers, enz. Wees niet kieskeurig, maar verbindt! In een kleine straal is al zoveel te beleven!
6. Deelnemers polsen door live langs te gaan en aan te bellen/kloppen.
Heb je een route in je hoofd, ga hem proeflopen alleen of met iemand van je dialoogplatform en vraag deelnemers langs de route om mee te doen op dag en tijdstip dat je in je hoofd hebt, meestal gekoppeld aan de Dag van de Dialoog. Een vrijdag- of zaterdagmiddag zijn heel geschikt gebleken. Wees creatief in de benadering: in je hoofd zit welke rol je hen/hem/haar wilt toebedelen, maar meestal is dat gewoon de vraag; wil je iets vertellen over jouw bedrijf/plek in de buurt en reageren op het Dialoogthema?
7. P.R.
Tegen de tijd dat de Dialoop gehouden wordt, zorg je voor de nodige p.r.: in huis-aan-huisbladen, via een brief die je langs de route in elke brievenbus bezorgt etc. Je hebt bij de hand een beschrijving van de route en een tijdsplan ernaast.
8. Instructie voor de wandelaars.
De wandelaars wordt gevraagd om volgens de Dialoogmethode aan de hand van het thema met een andere wandelaar in gesprek te gaan, een onbekende ander! De vier Dialoogrondes komen in de vraagstelling terug. Het gaat dus echt om een Dialogische wandeling, de Dialoop.
9. geluid, koffie/thee, regen.
Een toeter heeft geholpen om verstaanbaar te zijn; werkt, maar kan ook achterwege blijven. Koffie/thee werd steeds aangeboden door de deelnemers langs de route, maar je kunt ook wat anders verzinnen. Bij regen: dan heeft iedereen een paraplu bij zich!
Tot zover de dialoop van ds. Peter van Helden. Dan een aanpak vanuit de week van gebed:
Een toch door je woonplaats bij het thema ‘Wandelen met God’
Na kennismaking met elkaar is het spannend om ook kennis te maken met een paar bijzondere punten in je woonplaats.
Wanneer er geen gelegenheid is om naar buiten te gaan, kan je ook verschillende hoeken in de kerk inrichten waar met elkaar gesproken kan worden. Je kunt een carrousel maken door verschillende groepjes te maken en steeds van plaats te veranderen.
Voorbereiding
In een voorbereiding met tieners kun je te weten komen wat voor hen specifieke plaatsen in de woonplaats zijn.
Op die plaatsen vindt een kort moment van bezinning plaats. De uitwerking daarvan is hieronder te vinden.
Tijdens deze stops kunnen meditatieve teksten worden gelezen. Voorbeelden zijn bijgevoegd. Je kunt natuurlijk ook eigen, toepasselijke, teksten kiezen.
Je kunt je ook laten inspireren door teksten uit de brochure Wandelen met God die uitgegeven is ter gelegenheid van de Week van Gebed voor de Eenheid.
Stippel de route uit.
Onderstaande is een voorbeeld dat je aan je eigen mogelijkheden moet aanpassen.
Prik een datum.
Het is mooi om in de kerkzaal te beginnen en af te sluiten, regel dit vooraf met de koster.
Het is aan te raden om de route vooraf een keer te lopen met 1 of 2 mensen uit de leiding, zodat er over de route geen misverstanden bestaan. Tijdens de tocht kiest ieder zelf de gesprekspartners. Wees als leiding alert op jongeren die alleen lopen of nieuw zijn.
De met een * gemarkeerde punten zijn stopplaatsen, hieronder een voorbeeld van mogelijkheden.
Wandeling
1. *Startpunt: Kerk
2. *stop: Plek aan het water
3. *stop: begraafplaats
4. *stop: standbeeld van belangrijk persoon of gebeurtenis uit de geschiedenis van dorp of stad
5. *stop: Joods monument of oorlogsmonument
6. *stop: kruispunt van veel wegen in bos of park KOEK EN ZOPIE
7. *stop: Kerk
Stops tijdens de wandeling
1* Kerk
Aansteken van een kaars (of de paaskaars)
In het kader van de gebedsweek zou je kunnen beginnen met het slaan op trommels.
Voor de Dalitgemeenschappen in India staat dat symbool voor de viering van het leven en tegelijk voor het verzet tegen onderdrukking (zie ook het boekje dat hoort bij de Gebedsweek voor de Eenheid)
Tekst aan het begin:
Jezus heeft gezegd: waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden,
Korte introductie van de wandeling en de deelnemers
Lezen van de tekst: De weg
1. De weg
De weg
die je hebt te gaan
is je eigen weg
Hij is de levensweg
die je zoekt,
die je vindt,
die je kiest
Op die weg
word je ook gevonden,
als je je laat kennen.
Op die weg
wordt je bemind,
als je leeft met een open hand
en een open hart.
Op die weg
trekt altijd iemand mee:
zichtbaar en onzichtbaar,
door nacht en ontij.
Wonderlijk is die weg
die je kiest
en niet kiest,
de eigen weg die jou kiest.
Zingen van een kort lied: Gezang 1, uit Geroepen om te zingen lied 10, of een lied in de voorbereiding door de jongeren gekozen.
Doven van de kaars
2* Plek aan het water
We zijn hier bij……… ( Is er geen stromend water in de buurt, ga dan naar een vijver of sloot in de buurt). Water. Welke associaties heb je bij water?
Stromend water kun je ook levend water noemen. Het is in beweging, er zit dynamiek in. Levend water doet denken aan de doop. Wij worden gedoopt in de naam van God, en van Jezus die van zichzelf gezegd heeft: ik ben het levende water. Ook dopen we in de naam van de heilige Geest, de Geest die waait waarheen zij wil, die mensen in beweging zet.
Het water van deze beek stroomt niet alleen, het is ook op een ander manier levend. Het is troebel, vies zou je misschien zeggen. Maar het troebele water zit vol leven, in tegenstelling tot dit heldere water in mijn flesje Spa blauw. Het water geeft leven aan planten, insecten, vogels en vissen. Dopen gebeurt vaak met maar een klein beetje water. Maar vroeger gingen mensen kopje onder, in een beek of stroom of rivier. Hun oude bestaan met alles wat daarin fout was gegaan werd symbolisch schoongespoeld.
Tekst lezen: Gedicht Water
Water
Water,water, laat het stromen,
teken en herinnering,
van een eeuwig heimwee dromen,
van een altijd nieuw begin
Door het water vroeg of later
kom je dicht bij het geheim.
In de hoge hemel staat er
dat je kind van ’t licht mag zijn
(Hanna Lam)
Opdracht:Kijk even rond hier bij het water en praat op het volgende stuk van de wandeling met iemand door over de doop en wat je daarin aanspreekt.
3* Begraafplaats
De doop heeft te maken met nieuw leven, een nieuw leven beginnen. Hier zijn we op een begraafplaats. Deze plek herinnert ons aan de sterfelijkheid van alle mensen. Daarom vinden sommigen dit maar een sombere plek. Maar van ouds is dit de plek waar de kerk spreekt over de opstanding en over eeuwig leven. Hier worden woorden van hoop gesproken. En op sommige plaatsen wordt op de paasmorgen de vroegdienst op de begraafplaats gehouden en roepen mensen elkaar toe: de Heer is waarlijk opgestaan.
Zo is het ook vaak in het leven. Op een punt dat alles doods en afgelopen lijkt, komt er toch een nieuw begin, een startpunt vanwaar je weer verder kunt.
Daarom ook een plek van vrede en rust, omdat je mag weten dat het leven van mensen terecht komt, uiteindelijk niet hier, maar bij God.
Tekst lezen: Ik ben
Ik ben
Als je aarzelt,
omdat je taak
te moeilijk lijkt
Ik zal er zijn
Als je gelukkig bent
en de hele wereld
aankunt
Ik zal er zijn
Als je door
de woestijn moet gaan
Ik zal er zijn
Als je een oase vindt
en water drinkt
Ik zal er zijn
Als je verdriet hebt
om een verloren vriend
Ik zal er zijn
Als je liefde viert
en warmte vindt
Ik zal er zijn
Als je huilt
om een kapotgeschoten
wereld
Ik zal er zijn
Als je vrede zoekt
en recht verwacht
Ik zal er zijn
Als je deze aarde
moet verlaten
Ik zal er zijn
Opdracht: Kijk rustig rond, ook op de stenen en kijk of er iets is dat je treft. Het volgende stuk lopen we in stilte, voor zover je dat lukt.
4* Standbeeld van een plaatselijke held/heldin
Dit voorbeeld is geschreven bij het standbeeld van Jan van Schaffelaar in Barneveld.
Jan van Schaffelaar leefde in de 15e eeuw, de tijd van de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In 1482 had hij zich met zijn vrienden in de toren verschanst. De vijand eiste van de vrienden dat ze hun aanvoerder naar beneden zouden gooien, anders zou het hele gezelschap in de pan worden gehakt. Jan sprong daarop vrijwillig naar beneden en redde zo het leven van zijn vrienden. Volgens dit standbeeld stierf hij zo een heldendood.
Jan van Schaffelaar stond voor wat hij zei, voor zijn overtuiging. Vriendschap was voor hem een grote waarde, net als trouw.
Dat roept de vraag op aan ons vandaag: waar sta jij voor?
Welke waarden zijn voor jou bepalend, voor het leven dat je leidt, en de keuzes die je maakt? Speelt je geloof daar een rol in? Praat daar eens over met elkaar op het volgende stuk van de wandeling.
5* Herdenkingsmonument voor Joodse plaatsgenoten die in de Tweede Wereldoorlog omkwamen of andere slachtoffers
Vertel iets over deze geschiedenis, waarna de volgende vragen besproken kunnen worden..
Hoe kun je jezelf en anderen beschermen die tegen kwade machten? Geloven betekent ook dat je je verzet tegen alles wat het leven van mensen schendt en schaadt. Monumenten als deze herinneren ons daaraan.
Vertel over de Dalit (zie de website www.raadvankerken.nl)
Tekst lezen: Camino
Camino
Leven is op weg zijn
bergen beklimmen, waden door rivieren,
bloemen plukken bij maanlicht,
dwalen door eenzaamheden en woestijnen,
een kaars branden tegen de storm,
oplopen met anderen of hen dragen,
brood delen en vieren in de nacht.
Leven is pelgrimeren,
een tijdlang werken aan de weg,
een brug bouwen over het water,
rovers en duivels verjagen,
waken en bidden met zieken,
doden begraven bij de kapel.
Maar nooit raken de pelgrims thuis:
vreemdelingen vestigen niet.
Wanneer zij eindelijk aankomen,
weten ze wat ze vermoedden:
DE WEG IS HET DOEL
We lopen verder en vervolgen ons gesprek, misschien met andere gesprekspartner.
6* Kruispunt van veel wegen in bos of park of…
Op dit kruispunt komen veel wegen samen. Kruispunten vragen om een keuze, een beslissing. Welke weg moet ik inslaan, welke kant moet het op met mijn leven?
De kerk verbindt van oudsher aan zulke beslissingsmomenten een zegen van God. Denk aan doop, trouwen, belijdenis, bevestiging ambtsdragers, maar ook de zondagse zegen op de drempel van de nieuwe week.
Je moet kiezen in het leven. Je komt meerdere malen op een kruispunt. Maar hoe weet je nu welke weg de goede is? Dat kom voor iedereen verschillende zijn. De een zal de weg links inslaan, de ander rechts. Soms scheiden zich wegen, soms komen ze bij elkaar. En soms moet je ook terugkeren. Dan is het goed te bedenken dat God geen wegen zegent, maar mensen. Mensen die gaan op hun levensweg, mogen erop vertrouwen dat God bij hen is.
Tekst: Zegenspreuk
Zegenspreuk
voorg: Over onze harten, over onze huizen
allen: DE ZEGEN VAN GOD
voorg: In ons komen, in ons gaan
allen: DE VREDE VAN GOD
voorg: In ons leven, in ons geloven
allen: DE LIEFDE VAN GOD
voorg: Aan ons eind en nieuw beginnen
allen: DE LIEFDE VAN GOD
OM ONS TE ONTVANGEN EN THUIS TE BRENGEN
AMEN
Dit is een mooi moment, zeker bij goed weer, om even iets te eten en/of te drinken. Dit kan door de leiding worden meegenomen, maar u kunt ook afspreken dat iemand op een afgesproken tijd op dit punt klaarstaat met koek en zopie. Denk bijvoorbeeld aan thermosflessen thee, plakken kruidkoek of cake, pakjes appelsap etc. Houd het eenvoudig!
Opdracht: laatste etappe. Praat met elkaar over zegen. Waarmee of waarin voel jij je gezegend? Wat betekent de zegen van God voor jou?
7* Stop Kerk
aansteken van de kaars
zingen van een lied: bijvoorbeeld Gezang 437
woord van afscheid
zegenbede
Zegen
De Heer is vóór ons
om ons de juiste weg te wijzen
De Heer is naast ons
om ons in de armen te sluiten
De Heer is achter ons
om ons te bewaren voor het kwaad
De Heer is onder ons
om ons op te vangen als je valt,
De Heer is in ons
om ons te troosten als je treurig bent
De Heer is om ons heen
om ons te verdedigen
als mensen over ons heen vallen
De Heer is boven ons
om ons te zegenen
Moge de genadige God ons zegenen
nu en morgen en tot in eeuwigheid
(voor een deel eerder verschenen in t Klikt, uitgave van Narratio)