In de nacht voor het begin van de 11e algemene vergadering van de Wereldraad in Karlsruhe onweerde en regende het. De droogte, zo zagen we onderweg hier naartoe, betekent ook hier een aanslag op de natuur. De velden zijn geel, de bomen kleuren vroeg bruin, de rivieren staan laag. Deze regen is dus meer dan welkom. Toen we vroeg in de ochtend op weg gingen naar het conferentiecentrum, miezerde het nog wat. In de loop van de dag werd het droog en ging de zon weer schijnen.
De eerste dag is er een van verkenning en ontmoetingen. Iedereen moet zich nog een beetje oriënteren. Geleidelijk loopt de grote zaal, waar de opening plaatsvindt, vol. Oude bekenden vallen elkaar in de armen. Er is volop gelegenheid om met anderen kennis te maken. Mensen zijn open en graag bereid tot een gesprekje. Dat gaat zo de hele dag door. In de pauzes en bij de lunch, de avondmaaltijd tot aan de gebedsdienst in de vroege avond.
Gezamenlijk perspectief
Hoe mooi en waardevol die ontmoetingen ook zijn, het programma waar zo’n 4.000 mensen aan deelnemen, dient ook in gang getrokken te worden. Het presidium van de Wereldraad doet dat met verve. Na enkele welkomstwoorden worden in de eerste zitting de werkwijze en de procedure van besluitvorming uitgelegd. Daarna volgen toespraken van de voorzitter van het Centraal Comité, de Keniaanse dr. Agnes Aboum en de interim algemeen secretaris, de Roemeen dr. Ioan Sauca. Zij doen verslag van de inzet van de Wereldraad sinds de algemene vergadering in 2013 in Busan. Hun teksten zijn onmiddellijk beschikbaar in de WCC app en op de website. Goed geregeld!
In Busan omarmde de algemene vergadering als toekomstperspectief de metafoor Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede. Als kerken en christenen gaan we samen met anderen op weg om vrede en recht in de wereld te bevorderen. Agnes Aboum vertelt hoe de Wereldraad daar in de afgelopen negen jaar aan gewerkt heeft en hoe belangrijk het is dat de kerken dit gezamenlijke perspectief hebben en vasthouden. Ioan Sauca gaat daarop door en legt uit wat dit betekent voor de opstelling van de Wereldraad met betrekking tot de oorlog in Oekraïne en het Israëlisch-Palestijnse conflict. Twee brandende onderwerpen waarbij de interkerkelijke en interreligieuze verhoudingen onder spanning komen.
De Wereldraad heeft zich duidelijk uitgesproken tegen de agressie van Rusland tegen Oekraïne, maar wil de lijnen openhouden naar de Russisch-orthodoxe Kerk, zelfs als deze de oorlog van Rusland legitimeert. Sauca is zelf naar Oekraïne geweest om de Oekraïense kerken uit te nodigen voor deze assemblee, ook al zijn ze geen lid van de Wereldraad. En de Oekraïense kerken zijn hier vertegenwoordigd. Hun aanwezigheid wordt met applaus begroet. De Wereldraad is momenteel de enige plek waar Russen en Oekraïners met elkaar spreken. Daarin is de Wereldraad uniek, zegt Sauca.
Voorzichtig
Een zelfde lijn volgt de Wereldraad ten aanzien van het langlopende en bijna onoplosbaar lijkende conflict tussen Israel en Palestina. Ook daar is Sauca kort geleden naartoe gereisd om met de leiders van de lokale kerken te spreken. De Wereldraad is sinds de oprichting in 1948 duidelijk in de afwijzing van iedere vorm van antisemitisme, maar spreekt zich ook uit over het onrecht, de schending van de mensenrechten en het internationaal recht door Israel. Sauca roept op tot solidariteit met het Palestijnse volk en de kleine christelijke gemeenschappen, maar neemt afstand van de opvatting dat er in Israël van apartheid sprake is. Hij roept de assemblee op niet in te stemmen met resoluties die dezer dagen ter tafel kunnen komen waarin aangedrongen wordt op een scherpere koers van de Wereldraad in het Israëlisch-Palestijnse conflict. De leiders van de kerken in Palestina, zo stelt hij, vragen om solidariteit met het Palestijnse volk, maar manen de Wereldraad en andere kerken tot voorzichtigheid om namens hen radicale uitspraken te doen.
Het laatste uur van het programma bestaat uit toespraken van Duitse politieke en religieuze leiders. De Duitse president Frank Steinmeier houdt een indrukwekkende en bevlogen toespraak waarin hij waarschuwt tegen het steeds weer opkomende antisemitisme in allerlei vormen. Ook spreekt hij uitvoerig over Oekraïne, verwelkomt de Oekraïense vertegenwoordigers bij de assemblee en kapittelt de Russische vertegenwoordigers.
Deze boeiende en overladen dag sluiten we af met een sprankelende gebedsdienst onder de grote gebedstent. Er wordt gebeden, veel gezongen en gepreekt over de liefde van Christus die ons drijft en niet loslaat.
Het is al ver in de avond als ik terugkeer naar het hotel. Bij de tramhalte spreekt een man me aan. ‘Hebt u een weerapp op uw telefoon? Ik wil weten of het vannacht gaat regenen.’ ‘Hoezo?’, vraag ik. ‘Ik slaap buiten.’ ‘Oké, vannacht is het droog, 15 graden. Hebt u een deken?’ ‘Ja hoor, ik heb alles bij me’, zegt de man. We praten nog even, voordat hij terugloopt naar zijn koffer. Samen stappen we op de tram.
Geert van Dartel
Voorzitter Raad van Kerken in Nederland