Na de klimaattop: Atie de Vos

De COP26 in Glasgow is ten einde. Tussen alle politici en ingenieurs zijn er ook mensen actief geweest vanuit de Raad van Kerken. Hieronder leest u hoe zij de top beleefd hebben. De kerkelijk top heeft al een signaal afgegeven. Atie de Vos vertelt haar ervaring. Zij was in Glasgow en beleefde de top mee vanuit de green zone en de manifestaties op straat.

Hoe heb je de Klimaattop bijgewoond en/of ervaren? Hoe was het anders dan vorige keren?

Op dag 1 heb ik de openingsceremonie thuis gevolgd via YouTube. Ik heb er twee dingen uit onthouden: “Money is of no concern.” en “What will move you?”

Op donderdag 4 november komen we aan in Glasgow. De COP is dan al op haar vierde dag. We hebben een kamer net buiten Glasgow in het voorstadje Mearns; onze host kent de COP niet. Wanneer we de stad ingaan proeven we ook niet meteen de COP-sfeer. Glasgow is een rustige stad met wat winkelend publiek. De COP-activiteiten spelen zich ergens binnen af op afzonderlijke plaatsen.

Deze eerste indruk blijft zich ook de komende dagen opdringen: COP26 is wel ergens, maar vooral binnen in het grote Congresgebouw, in kerken, in zaaltjes. Het grote congresgebouw is de blue zone genoemd. Daar gebeurt het. De regeringsleiders, mensen uit het bedrijfsleven, hun assistenten en secretarissen, mensen met accreditatie en observers. Daar komt verder niemand binnen. Van een van de officiële observers vanuit de climatwork group van de Council of Churches hoorde ik dat hij de eerste dag zelfs niet binnenkwam vanwege de enorme drukte met COVID19 testen, controles, enz.

’s Avonds komt mondjesmaat wat informatie naar buiten. Via de COP26-coalitie zijn filmpjes en foto’s te zien op YouTube. Als eerste grote COP-resultaat geldt dat 100 landen, waaronder ook Nederland vanaf 2030 geen bossen meer zullen kappen.  Er wordt ook geld beschikbaar gesteld om bossen te beschermen en te herstellen.

Buiten het congresgebouw bevindt zich de green zone; daar verzamelen zich meer en meer ‘anderen’. Dat zijn veelal groepen jonge mensen, groepen gezinnen met veel kinderen, en de  indigenous people. Zij demonstreren met protestborden, scanderen leuzen, zoeken de pers op. Zij zijn veel radicaler: niet stoppen in 2030, maar nu! Nu gaat hun cultuur verloren, nu verdwijnt hun leefomgeving, doe iets en wel nu!

Wanneer ik instemmend applaudisseer voor de woordvoersters uit Chili, vertelt een oudere Chileen me dat zij zijn familie zijn. Doe ik mee met de protesten? Dan ben ik ook zijn familie! Uit z’n tas haalt hij een flesje parfum en spuit dat op mijn polsen. Hij straalt en is blij met zijn nieuwe familie. Ik voel me verward, wat kan ik voor hen doen?

Hetzelfde gevoel overvalt me bij de zogenaamde Glasgow Rally, een demonstratie van uiteindelijk 30.000 voornamelijk jonge mensen op vrijdagmiddag, georganiseerd door Fridays for Future en Gretha Thunberg. Op zaterdag is er de grote Rally. Dan lopen er zeker 100.000 mensen mee in een lange demonstratie van Kelvingrove Park naar Glasgow Green dwars door de stad. Meer actie wordt er gevraagd, niet later maar nu, de urgentie om iets te doen aan de temperatuurstijging op aarde spat er af.

Bij deze activiteiten voel ik scherp de afstand die er is tussen hen op straat en hen in het congresgebouw. Het wordt een algemeen gedragen kritisch punt bij deze COP: wie praat met wie en wie besluit? De indringende verhalen hier op de podia, bereiken deze geluiden ook hen die de besluiten nemen over hoe de klimaatverandering te bestrijden? Hoe doordrongen is men daarbinnen van de urgentie? In vergelijking met vorige COP’s is deze gevoelde afstand naar de besluitvormingspodia voor mij het grote verschil.

Hoe heeft het aan je verwachtingen voldaan? Wat was een dieptepunt? Wat was een hoogtepunt?

Ik hoopte op concrete actie, die is er nauwelijks. Wel is bereikt dat er overeenstemming is tussen de deelnemende landen over de doelstelling van de COP’s: de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 gr. C., gebruik van fossiele brandstoffen wordt ingeperkt. Maar er komt geen schadefonds voor landen die nu al de gevolgen van de klimaatverandering ondervinden. No climat justice dus, ondanks die verzekering aan het begin van de COP: “Money is of no concern.”  Dat is voor mij, en velen, zeker het dieptepunt van COP26.

Als je vraagt naar wat voor mij persoonlijk het hoogtepunt was van de bijeenkomsten in Glasgow deze week, kom ik uit op de ruimte die de indigenous people kregen op het podium van Fridays for Future, vrijdag ‘s middags.

Gretha Thunberg zou spreken en 30.000 mensen stonden daarop te wachten, 2,5 uur lang. Zij gaf de mensen uit Guatemala, Brazilië, Chili, Venezuela, Kenia, de Filipijnen, enz., de ruimte en de gelegenheid hun verhaal te vertellen. Zij gaf hen stem. En tenslotte sprak ze zelf nog 5 minuutjes. Geweldig, wat een doordachte opzet!

Hoe kunnen we nu samen het beste verder gaan?

Voor mij is dat:“What will move you?” Laten we oog houden met elkaar voor het onrecht dat anderen wordt aangedaan: de aarde zelf, de mensen die dicht met haar leven, de economisch zwakkeren; laten we hen de helpende hand bieden. Laten we vooral streven naar gerechtigheid.

Foto: Atie de Vos in groene jas.