Alle gemeen- schappen, en ook de religieuze, hebben baat bij de vaardigheid zelfkritiek uit te oefenen. Het is niet zinvol mensen te volgen die hun eigen verleden bejubelen, of een verleden dat niet bestaan heeft. Zo moet ook de Europese Gemeenschap zichzelf kritisch bevragen. De binnenmarkt, de gemeenschappelijke munt is niet het doel van de Unie, maar het zijn instumenten om doelen te bereiken zoals het respect voor menselijke waardigheid, vrijheid, democratie en gelijkheid. Het verdrag van Lissabon omschrijft deze waarden expliciet.
Frans Timmermans, vice-president van de Europese Commissie, sprak onlangs een stevige EKD-delegatie toe in het kader van 500 jaar Reformatie en de uitwerking daarvan in Europa. De officiële titel van de conferentie in Brussel luidde ‘500 jaar Reformatie: Europa vormgeven – verandering aandurven’. Er waren 150 deelnemers van het Europese parlement, de Europese commissie en andere organisaties.
Er waren twee lijnen aangebracht in de conferentie. De ene lijn werd uitgezet met David McAllister (afgevaardigde van de EVP), Heinrich Bedford Strohm (voorzitter van de Duitse kerk EKD), Eurgenio Bernardini (voorzitter van de Waldenzenkerk uit Italië) en Antje Jackelén (aartsbisschop van de kerk van Zweden). Zij stelden de vraag aan de orde hoe de erfenis van de Reformatie vruchtbaar gemaakt kan worden voor de samenwerking in Europa.
Aartsbisschop Jackelén verduidelijkte, dat er een spirituele bijdrage nodig is om de polarisering, het protectionisme en het populisme tegemoet te treden. Bisschop Bedford-Strohm noemde het nationalisme een zonde. Wat hem betreft kon de kon de beschrijving van de zonde door Luther als ‘incurvatio in se’ ook betrekking hebben op de verhouding van een natie. De afgevaardigde van de Waldenzen noemde de veelvuldigheid en diversiteit die de laatste jaren zichtbaar wordt in Europa een verrijking.
Als tweede thema werd ingegaan op de verhouding van diversiteit, verscheidenheid en eenheid waar zowel de kerken als de Europese gemeenschap mee worstelen. Hier kwamen mensen aan het woord als bisschop Michael Bünker (Gemeenschap van Evangelische Kerken in Europa), bisschop Tamás Fabiny (Evangelisch-Lutherse Kerk van Hongarije), ds. Michael Jagessar (Verenigde Gereformeerde Kerk van Groot-Brittanië) en de Finse afgevaardigde vanuit een liberale fractie Anneli Jäätteenmäki. Bünker van de GEKE noemde de Leuenberger Konkordie als een gemeenschappelijk document tegenover de verdeeldheid. De Hongaarse bisschop waarschuwde evenzeer voor nationalisme en een sakramentalisering van de eigen natie.
Als afsluiting van de conferentie vond het pop-oratorium plaats ‘Maarten Luther: Project van duizend stemmen’. Daarna werden de kerkelijke leiders ontvangen door de nieuw gekozen president van het Europese parlement, Antoni Tajani. Voor zover bekend waren de Nederlandse kerken niet aanwezig bij de ontmoeting.