De brochure in het kader van biddag, dankdag en zondag van de arbeid is verschenen. Thema dit jaar is Arbeid en Zorg. U kunt de brochure bestellen bij het secretariaat van de Raad van Kerken of downloaden, zie onderaan deze bladzijde.Trinus Hoekstra, secretaris van de beraadgroep Samenlevingsvragen, heeft de brochure samengesteld. HIj schreef ook onderstaand artikel.
Dankdag 2017 – Materiaal voor viering en gesprek
Op woensdag 1 november of de zondag erop volgend is het dankdag voor gewas en arbeid. Met het oog hierop heeft de Raad van Kerken in samenwerking met Kerk in Actie materiaal voor viering en gesprek gemaakt. Het materiaal verschijnt als het themakatern ‘Arbeid en zorg’.
Op het terrein zowel van betaalde arbeid als van zorg wordt veel van mensen verwacht. De verschuiving van ‘verzorgingsstaat’ naar ‘meer eigen verantwoordelijkheid’ geeft de combinatiedruk van arbeid én zorg nieuwe actualiteit. Een aantal jaren geleden was deze combinatiedruk met name een zaak van jonge ouders met kinderen. In het huidige tijdsgewricht is het combineren van arbeid en zorg voor velen een complexe opdracht geworden. De verwachting is dat dit alleen nog maar verder zal toenemen.
Op de dankdag staat Mattheüs (20:1-16) op het rooster, de gelijkenis over de werkers van het eerste en het laatste uur. De laatsten krijgen evenveel betaald als de eersten. Het raakt op dankdag aan de vraag of mantelzorgers niet met behoud van loon moeten kunnen? In tal van kerkelijke gemeenten is men betrokken bij de ondersteuning van mantelzorgers. Naast ondersteuning gaat het ook om het waken over de rechten van mantelzorgers en mensen die afhankelijk zijn van de zorg van anderen. Het is goed om deze verschillende lijnen in een dienst op of rond dankdag eens samen te laten komen.
Een aanvulling op de uitgave met liedsuggesties vindt u hieronder:
Suggesties liederen voor de biddag voor gewas en arbeid
Lied 717,2 Zeg ons, welk voordeel heeft een mens, van al zijn streven? (Liedboek)
Lied 807,4 De mensen hebben zorgen het brood is duur, het lichaam zwaar (Liedboek; Gezangen voor Liturgie, lied 433)
Lied 10 Lied bij het zaaien (Eva’s lied)
Lied 16 De druk van dagelijkse dingen (Zingenderwijs)
Suggesties liederen zondag van de arbeid
Psalm 16 – Bewaar mij, want ik schuil bij U, o God (Gezangen voor Liturgie; Liedboek, lied 16)
Lied 22 Lied over ‘Hoe het na de opstanding verdergaat’ (Eva’s lied)
Lied 609 Gij volgt ons uit Jeruzalem (GvL; Liedboek, lied 255)
Lied 644 Voor mensen die naamloos, kwetsbaar en weerloos door het leven gaan (GvL; Liedboek, lied 647)
Suggesties liederen dankdag voor gewas en arbeid
Lied 92a Wat zo geweldig is: om U te danken (Liedboek)
Lied 716 Zaaien, maaien, oogsten (Liedboek)
Lied 991 De eersten zijn de laatsten (Liedboek; Gezangen voor Liturgie, lied 418)
Lied 37 Hier wordt het land gezocht (Liederen ter bemoediging – 70 diaconale liederen)
————-
Slimme keuzes in de combinatie van arbeid en zorg? – artikel Trinus Hoekstra
Ook in dit nieuwe jaar is de combinatie van arbeid en zorg weer een actueel onderwerp, zeker met de naderende verkiezingen voor de boeg. De overheid pleit voor slimme keuzes in die combinatie, dat klinkt logisch en verstandig. Maar hoe slim zijn die keuzes eigenlijk?
Precies een jaar geleden werd in het themanummer ‘Arbeid en zorg in de participatiesamenleving’ van het Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken benadrukt dat zowel op het terrein van betaalde arbeid als van zorg meer van mensen wordt verwacht. Het is daarmee de verschuiving van ‘verzorgingsstaat’ naar ‘meer eigen verantwoordelijkheid’ die de combinatiedruk van arbeid én zorg nieuwe actualiteit geeft.
Een aantal jaren geleden was deze combinatiedruk met name een zaak van jonge ouders met kinderen. In het huidige tijdsgewricht is het combineren van arbeid en zorg voor velen een complexe opdracht geworden. De verwachting is dat dit alleen nog maar verder toe zal nemen.
In Europees perspectief ligt overigens in Nederland het aandeel mantelzorgers rond het gemiddelde (14,6% van de bevolking), maar is de intensiteit van de mantelzorg (het aantal uren per mantelzorger) laag. Daarbij zijn de overheidsuitgaven aan de gezondheidszorg in Nederland relatief hoog en familienormen (als motiverende context van mantelzorg) minder sterk dan gemiddeld. Misschien is het de keerzijde van de gerichtheid op een relatief hoge arbeidsparticipatie en arbeidsproductiviteit. We hebben wellicht geleerd sterker op (betaald) werk dan op zorg in te zetten.
Het Nederlandse beleid wil in de richting van een minder genereuze gezondheidszorg en zet daarbij met name in op mantelzorg, maar onderzoekers constateren dat het overheidsbeleid hierin niet aansluit bij de voorkeuren en de mogelijkheden van burgers. Zo bepleit de overheid op het moment enerzijds het gebruik van kinderopvang om de arbeidsdeelname te bevorderen, maar legt anderzijds de zorg voor ouderen in toenemende mate bij burgers zelf neer. De opvattingen van burgers zijn daaraan tegenovergesteld. Zij stellen limieten aan het aantal dagen dat ze de opvang van hun kinderen willen uitbesteden, terwijl ze de zorg voor hun ouders bij voorkeur juist wel aan de staat willen overlaten. Deze discrepantie staat volgens onderzoekers de uitvoering van het staande beleid in de weg.
De overheid probeert deze discrepantie te overwinnen door mensen meer te faciliteren. Letterlijk is het de bedoeling om het zelf zorgen voor ouderen gemakkelijker te maken. In de afgelopen kabinetsperiode zegt men veel verbeterd te hebben, onder meer door uitbreiding van verlofregelingen en meer mogelijkheden voor flexibiliteit op het werk. Hierdoor zou het meer mogelijk worden om ‘slimme keuzes’ te maken in de combinatie van arbeid en zorg. Volgens onderzoekers blijkt echter dat velen geen of minder toegang hebben tot arbeid-en-zorgarrangementen. Zo kunnen laagopgeleiden minder makkelijk een beroep doen op regelingen om arbeid en zorg te combineren. Voor hen is het financieel minder haalbaar om verlof op te nemen. Bovendien biedt laagopgeleid werk vaak minder mogelijkheid voor flexibiliteit in tijd en plaats. Zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) hebben eveneens minder toegang tot regelingen. Daarnaast worden in bepaalde situaties hulpbehoevende ouderen financieel gestraft omdat ze bij familie gaan wonen. Zo zijn zo’n vijfduizend migrantenouderen, ten gevolge van een aanvullende uitkering op te weinig opgebouwde AOW-rechten, de dupe van de zogenaamde mantelzorgboete. Inmiddels is de kostendelersnorm voor de AOW opgeschoven naar 1 januari 2018 , maar dus niet voor iedereen. Voor de bijstand is de kostendelersnorm al wel ingegaan. Het doel van de korting is, in het geval wanneer bijvoorbeeld een hulpbehoevende oudere bij iemand gaat wonen in een situatie van werkloosheid, dat het verschil vergroot wordt tussen een bijstandsuitkering en betaald werk. In een situatie van werkloosheid zorgen voor een hulpbehoevende oudere wordt zo ‘bestraft’. Het is de vraag of dit alles, bij een met name onder ouderen nog steeds relatief hoge werkloosheid, getuigt van ‘slimme keuzes’ van de overheid.
In de loop van de maand januari verschijnt er materiaal voor viering en gesprek van Kerk in Actie en de Raad van Kerken rond het thema ‘Arbeid en zorg’. Het materiaal is voor € 3,50 (inclusief verzendkosten) te bestellen via rvk@raadvankerken.nl dan wel te downloaden: klik hier.
Trinus Hoekstra, diaconaal specialist bij Kerk in Actie binnenland en secretaris van de Beraadgroep Samenlevingsvragen van de Raad van Kerken