Veertien autocefale kerken bereiden zich voor op een heilig panorthodox concilie dat met Pinksteren dit jaar plaats zal vinden. Dat vertelt metropoliet Athenagoras in het aprilnummer van ‘Oosterse kerken’, waarin uitvoerig wordt ingegaan op de campagne ‘Hoop voor de kerk in Syrië en Irak’, die door diverse partners waaronder de Raad van Kerken in Nederland wordt gevoerd.
Athenagoras, die onlangs nog aanwezig was in de plenaire Raad van Kerken, heeft voor het blad een interview gegeven aan Geert van Dartel. Daarin vertelt hij over het op handen zijnde concilie. ‘Een van de problemen is de situatie van de Orthodoxie in de diaspora’, aldus Athenagoras, ‘waar wij niet een eenmakende structuur hebben, maar ten gevolge van migratie een opeenhoping van jurisdicties. Orthodoxen van een bepaalde plaats behoren tot eenzelfde bisschop. Zo zou het moeten zijn. Maar dat is een moeilijk punt. Hoewel al jarenlang gezegd wordt dat we de eenheid moeten versterken, lijkt het wel alsof er een competentie gaande is van kerken die nog snel parochies onder hun eigen jurisdictie oprichten en bisschoppen benoemen’.
De website www.orthodoxen.nl geeft nog iets meer achtergronden bij het concilie. De bijeenkomst vindt plaats, zo meldt de site, van 16 tot 27 juni 2016 aan de Orthodoxe Academie van Chania op het eiland Kreta. De website geeft een spannende toelichting: ‘Het belooft een historische gebeurtenis te worden alleen al omdat het ruim duizend jaar geleden is dat zo’n Concilie voor het laatst bijeengeroepen werd. Bij de gewone gelovige, en vermoedelijk ook bij menig geestelijke, veroorzaakt deze uitzonderlijkheid ook een zekere verlegenheid: wat moeten we ervan verwachten, wat houdt het anno nu eigenlijk in? De vergelijking wordt wel getrokken met het baanbrekende (afbrekende, zeggen velen) Tweede Vaticaanse Concilie van 1962 van de Rooms-katholieke Kerk, maar dat kan alleen over de belangrijkheid gaan, niet over de inhoud. Geloofszaken en liturgische praktijk zullen buiten de agenda van het komende Orthodoxe Concilie vallen. Veeleer zullen de interne verhoudingen, de relaties met de andere christelijke denominaties, en de orthodoxe missie in de wereld centraal staan.
Er wordt door velen gehoopt op een wegwijzend besluit aangaande de orthodoxe diaspora. Deze leeft momenteel vanuit een post-communistische erfenis (lees: nationale wedergeboorte in traditioneel orthodoxe landen) die de onderlinge samenwerking in de weg staat en overal ter wereld wildgroei van diocesen veroorzaakt. Het vraagstuk van de uiteenlopende orthodoxe kalenders (Juliaans en Gregoriaans), een besluit over het orthodoxe huwelijk, en opheldering over de praktijk van de kerkvasten zijn onderwerpen die nog het dichtst bij de dagelijkse geloofspraktijk aansluiten’.
Een commissie onder voorzitterschap van metropoliet Joannes van Pergamon (Zizioulas) is belast met de voorbereidingen van het panorthodoxe concilie. Athenagoras kondigde tijdens zijn bezoek aan de plenaire Raad van Kerken al aan, dat de uitkomsten van het concilie geëvalueerd zullen worden tijdens een bespreking aan de Vrije Universiteit.
Athenagoras spreekt in het blad ‘Oosterse kerken’ de hoop uit dat naast de samenwerking in de Raad van Kerken in Nederland er ook zoiets kan komen als een gemengde commissie van rooms-katholieken en orthodoxen, waarin de bisschoppen elkaar treffen. ‘Zo kunnen we elkaar beter leren kennen. In zo’n commissie zouden we de resultaten van de internationale dialoog tussen katholieken en orthodoxen kunnen evalueren. Maar ook praktische zaken zouden aan de orde kunnen komen, zoals de problematiek rond gemengde huwelijken. In het bijzonder zouden we met elkaar kunnen spreken over de opdracht hoe we samen meer getuigen van Gods aanwezigheid kunnen zijn in een wereld die meer en meer de rug toekeert naar God en hoe we jongeren kunnen aanspreken en bereiken’.
Zoals bekend staat in het concept-beleidsplan van de Raad van Kerken voor de periode 2017-2021 de gedachte opgenomen dat kerkfamilies onderling meer communiceren. Dat geldt dan bijvoorbeeld katholieke en orthodoxe kerkfamilies, als ook protestanten.
Foto: Omslag van het tijdschrift