Raven: Reactie op secularisatie

aar wie luister je als je seculiere mensen serieus wilt nemen? Dat is één van de vragen, die Lisette van der Meijden aan de orde stelt in een reactie op het hoofdstuk ‘secularisatie’ (hoofdstuk 4) van de uitgave ‘Raven’ van Klaas van der Kamp. Lisette van der Meijden is als theologe verbonden aan De Nieuwe Poort in Amsterdam. Zij leidt ook het gesprek op vrijdag 11 april, wanneer lezers in de gelegenheid zijn om met de auteur te spreken over de thema’s van de oecumene. Haar bijdrage staat hieronder.

Secularisatie als opmaat van lofprijzing

Het vierde hoofdstuk over secularisatie is allerminst somber van toon. Ik lees het als een opmaat naar het slot van het boek over de lofprijzing (aan God) als de zin van het leven en als richting van de oecumene. Maar wie zingt er dan mee? Bij het proces van secularisatie denk je al snel aan minder mensen. Maar dat is niet de toon van dit hoofdstuk. Ik lees over een openheid om samen met anderen een passende klank voor de lofprijzing te vinden.

Wanneer het gaat over het proces van secularisatie gaat het om de veranderde verhouding tussen kerk en wereld. In dit hoofdstuk worden daarbij vier niveaus onderscheiden en besproken: het persoonlijk leven, het kerkelijk leven, het maatschappelijk middenveld en het publieke leven. De begrippencombinatie kerk en wereld komen geregeld voor, soms als tegenstelling en soms in een poging deze met elkaar te verbinden. Het denken in termen van kerk en wereld is naar mijn idee meer vanuit de kerk dan vanuit de wereld gedacht. Maar dat ligt in dit boek ook voor de hand.

Volgens Klaas van der Kamp ligt het voor de hand dat de kerk gezien haar missie midden in de wereld wil staan. Een dergelijke houding “vraagt per definitie om een kerk die het waagt naar de secularisatie te luisteren en in het gesprek open te staan voor de inbreng van de ander.” Maar waar luisteren we dan naar? Als ik goed gelezen heb: naar mondige en vrije mensen, naar mensen die behoefte hebben aan een eigen zingeving, naar mensen die willen participeren aan het leven. Mensen worden als persoon serieus genomen, dat heeft de secularisatie opgeleverd aldus Klaas van der Kamp.

Daar probeert de kerk oog voor te hebben. Dat zie je om je heen en dat komt naar voren in dit hoofdstuk. De kerk is bijvoorbeeld niet meer een autoritair instituut, maar richt zich op de menselijke maat. Verder zijn mensen gericht op ontmoetingen met anderen en vinden steeds meer ontmoetingen plaats in netwerken met gelijkgestemden. Ook kerken richten zich bewust of onbewust in hun manier van communiceren op een bepaalde doelgroep illustreert Klaas van der Kamp. Binnen De Nieuwe Poort (een initiatief op de Zuidas in Amsterdam) is er een activiteit die juist verschillende (groepen) mensen met elkaar in contact brengt, om een oude en waardevolle functie van de kerk levend te houden. 

Ik onderschrijf dat de voornaamste taak van de kerk is: “God aanwezig stellen in woord en daad, in symbool en sacrament.” Klaas van der Kamp zou er snel aan toevoegen: in dienstbaarheid aan de mensen. Bij drempelmomenten in het leven van mensen (geboorte, huwelijk, ziekte en begrafenis) kan de kerk een rol van betekenis spelen. Ook de basiservaringen van mensen zijn aanknopingspunten (namelijk: “de eindigheid van het bestaan, de verantwoordelijkheid en het falen, de beleving van het goede, geluk, vrede, welvaart en zin, het ontvangen van inzicht, het kwaad en het lijden”). Ieder mens houdt zich bezig met zingeving: de dingen in een kader plaatsen zodat je er raad mee weet (zo werd mij tijdens mijn studie al wijs gemaakt).

“Secularisatie daagt de kerken uit om mensen in hun gevonden mondigheid op te zoeken en als gesprekspartner serieus te nemen” aldus Klaas van der Kamp. Daartoe zie ik veel pogingen om mij heen. Ik ben er zelfs bij één betrokken: De Nieuwe Poort in het zakelijk hart van Amsterdam. Welke klank zou de lofprijzing daar gaan krijgen? Dat volg ik met grote belangstelling en ondertussen houd ik graag op zondag de lofzang gaande!

Lisette van der Meijden

Klik hier als u hoofstuk 4 ‘secularisatie’ uit de bundel ‘Raven’ wilt lezen.

Andere reacties zijn eerder geplaatst.
Klik hier voor de reactie van Hanneke Gelderblom op hoofdstuk 1 (Vergeten testament)
Klik hier voor de reactie van Bart Gijsbertsen op hoofdstuk 2 (Gestalten)
Klik hier voor de reactie van Rasit Bal op hoofdstuk 3 (Drie-eenheid)
Klik hier voor de reactie van Hielke Wolters op hoofdstuk 5 (Pelgrimage)
Klik hier voor persoonlijke reacties van mensen op het geheel van de bundel, onder de klikplaats vindt u de reactie van Margriet Gosker en links op de pagina kunt u op het omslag klikken en vindt u nog meer reacties.