Het is dit jaar honderd jaar dat de eerste wereldoorlog losbarstte. Voor veel kerken in Europa is het een aanleiding om er in een viering of een moment van gedenken bij stil te staan. Het is voor de hand liggend dat ook kerken in Nederland er aandacht aan besteden, ook al was Nederland zelf in de periode 1914-1918 neutraal.
Dat kwam naar voren tijdens een bespreking van de werkgroep Vieren van de Raad van Kerken op 22 januari 2014. Het gesprek ontstond min of meer toevallig binnen de werkgroep, toen werd verteld dat de Raad met jonge mensen in Amersfoort bezinningstochten houdt. Iemand merkte op dat je dan niet alleen gebedshuizen moet bezoeken, maar bijvoorbeeld ook het Belgenmonument, wat herinnert aan de ongeveer één miljoen burgers en dertigduizend militairen die vanuit België in de eerste wereldoorlog zijn gevlucht naar Nederland.
Nederland was weliswaar geen land in oorlog, maar heeft wel op allerlei manieren met de oorlog te maken gehad. Er kwamen talloze vluchtelingen naar ons land. En verschillende ondernemers wisten financieel gewin te halen uit de oorlog, zoals in de tweede wereldoorlog ook Zweden als neutraal land er financieel niet minder op werd door zich te werpen op lucratieve handel in producten die in oorlogsgebieden schaars zijn.
Later kreeg de Nederlandse koopvaardij- en vissersvloot op zee last van de mijnen die op zee waren verspreid. Er zijn toen nogal wat schepen geweest die zijn vergaan of die last hadden van mijnen die in de netten kwamen.
Leden van de werkgroep concludeerden dat het zinvol is om als Nederlandse kerken aandacht te geven aan de eerste wereldoorlog. Er waren verschillende thema’s die daarbij als invalshoek zouden kunnen gelden: hoe ga je om met zondebokken? hoe belangrijk is het dat er sprake is van een verenigd Europa? hoe verhoud je je als religie tot geweld, wetend dat nagenoeg alle kerken de wapens hebben gezegend toen de eerste wereldoorlog uitbrak en dat eigenlijk paus Benedictus XV één van de weinige criticasters was?
De werkgroep Vieren heeft zich voorgenomen een volgende keer verder over het thema te spreken en mogelijk materiaal aan te bevelen. Verkend wordt ook in hoeverre de vredesweek in het kader van de herdenkingen zal zijn ingekleurd.
Foto Belgenmonument Amersfoort