Spiritualiteit in deze tijd

Een bijdrage van ds. Pieter Overduin, verbonden aan protestantse gemeente Oosthoek te Hulst, over bezieling in de omgang met God en mensen.

Voor mij als predikant is het belangrijk om in mijn werk en in de ontmoeting met mensen te zoeken naar geloofsverdieping en spiritualiteit (bewust aandachtig geestelijk leven). In onze eigen gemeente (protestantse gemeente Oosthoek te Hulst) komen een aantal keren per seizoen mensen vanuit de protestantse gemeente en de rooms-katholieke parochie H. Maria Sterre der Zee samen om ons te bezinnen over de inhoud van het geloof en de manier waarop we dat met elkaar kunnen beleven en vormgeven. En soms ook lief en leed met elkaar te delen. Daarbij zoeken we naar de betekenis van bronnen van geloof uit de Bijbelse verhalen, de joods- christelijke traditie en mystieke teksten of kerkliederen die ons daarbij tot gids kunnen zijn.  Het is altijd weer inspirerend om de getuigenissen van vroeger te verbinden met je eigen levensgeschiedenis en ervaringen.

Van de overleden diaconaal predikant Jurjen Beumer tekende ik de volgende woorden eens op:”Geestelijk leven (of spiritualiteit) blijkt dan niet een leven zijdelings van de heirbaan van het leven te zijn, maar er middenin. Het gewone en soms ook gewonde leven van alle dag, jouw leven dus, kan opnieuw de glans van de eerste scheppingsdag krijgen, een licht – zoals Huub Oosterhuis in een van zijn Paasliederen het zegt –  dat je aanstoot in de morgen en waarmee je vol vertrouwen de nacht in gaat. De ‘verborgen omgang’, het is een ander woord voor spiritualiteit, gebruikt door protestantse bevindelijken en katholieke mystici. ‘Verborgen omgang’, is een veelzijdig begrip: ‘verborgen’ omdat je niet met je zielenleven te koop hoeft te lopen; en ‘omgang’, omdat je moe-geworden ziel altijd gemeenschap heeft en zoekt met Degene die jouw ziel voedt. ‘Gods verborgen omgang vinden / zielen waar zijn vrees in woont’ (uit Psalm 25, berijmd). Dat zijn geen ‘zielen’, levende wezens die bang zijn, maar die ontzag hebben en eerbied voor de altijd aanhoudende Stem van liefde die in hen klinkt”, aldus Beumer tijdens een toespraak op een oecumenische kerkendag in Goes.

Voor mijzelf en ik merk dat ook in het (geloofs)leven en de zoektocht van anderen, is het belangrijk om op gezette tijden plekken te vinden waar je die verborgen omgang kunt zoeken en soms ook vinden en delen. Een gesprekskring met ruimte voor persoonlijke ontmoeting en reflectie kan daarbij behulpzaam zijn, maar ook het bijwonen van een avondgebed in Taizé-stijl, zoals we dat al een aantal jaren in onze regio organiseren. Naast de reguliere kerkdiensten biedt dit voor een behoorlijk aantal mensen een plek om een Bijbeltekst persoonlijk te overdenken, een meditatief lied door de herhaling ervan als een bemoediging of als troostrijk te ervaren. Ook de aankleding van de kerkruimte met kaarslicht en waxinelichtjes, de opgestelde iconen, bepalen mede de gebedsruimte waarin de teksten, de lezingen, de gebeden, voorbeden, de stilte momenten en liederen kunnen landen (zie foto als illustratie van een avondgebed in de H. Catharinakerk te Hengstdijk). Daarbij kiezen we ook passende religieuze muziek die uitdrukking geeft aan het thema (kerkjaar) dat in het avondgebed centraal staat. We hebben gemerkt in dit deel van Oost-Zeeuws-Vlaanderen dat de oecumene op deze wijze inhoudsvol kan blijven en de onderlinge ontmoeting zichtbaar wordt.
Kerken, geloofsgemeenschappen, hoezeer ook onderhevig aan de krimp, vormen zo kleine kernen van bezielde hoop. Het zijn plekken waar mensen hun ziel in revisie kunnen geven, waar in lied, gebed en meditatie aan jouw leven diepgang wordt gegeven, waar je blij en vrolijk wordt, waar je je niet laat kisten door de soms meedogenloze feiten van ons dagelijks nieuws. 

Mijn hoop is dan ook dat deze bezieling van Godswege en geïnspireerd door de levensverhalen van en ontmoetingen met mensen altijd bij ons mag zijn en dat deze vorm van spiritualiteit (geestelijk leven) vrucht zal dragen in het gewone leven. Spiritueel aandachtig leven is daarom een uiterst belangrijke stijl van leven in deze wereldtijd. De overleden prior van de broedergemeenschap van Taizé, frère Roger Schütz zei eens: “Vrede op aarde komt er alleen, als iedereen zich de vraag durft stellen: ben ik bereid om vrede in mezelf te zoeken, ben ik er klaar voor om belangeloos te leven? Kan ik, ook al sta ik met lege handen, in mijn omgeving vertrouwen bevorderen, kan ik steeds meer voor anderen begrip opbrengen?” (uit: Een leven lang liefde, Bloemlezing, uitg. Adveniat.)