Ze is klein en heeft donkere en ondeugende ogen. Ze loopt voorop als het gaat om muziek maken en kattenkwaad uithalen. In de kapel geeft de Afrikaanse stem van zuster Jerda toon en ritme aan. De kapel van Bossey gaat er van swingen. Zuster Jerda is een Lutherse zuster uit Tanzania. Ze gaat in Tanzania langs scholen en kerken om muziekles aan kinderen te geven.
Vorig jaar zaten we samen in de collegebanken van Bossey, het studiecentrum van de Wereldraad van kerken. In Bossey lijkt iedereen gelijk te zijn. We hebben eenzelfde kamer, eten hetzelfde voedsel, spelen samen tafeltennis en krijgen hetzelfde zakgeld. Ook delen we dezelfde colleges. Colleges waarin het gaat over oecumene.
Oecumene wordt dan vaak gedoceerd als de zichtbare en beleden eenheid van de kerk. Natuurlijk is dit een nobel streven. Maar met de dichter Willem Barnard vraag ik me af of er niet te zwaar getild wordt aan dit oecumenisch streven naar eenheid. “Is het niet vromer, wijzer, te overdenken wat de Heer met die verdeeldheid in plaats van aan die verdeeldheid kan doen.”
Een oude definitie van het woord oecumene is ‘de bewoonbare wereld’. Ik voel me thuis bij deze definitie. De eerste zin van de bijbel zegt al dat God bezig is met het bewoonbaar maken van de aarde. We komen dit thema vaker tegen in Genesis. Neem de toren van Babel uit Genesis 11. Het verhaal vertelt dat de mensen een toren bouwden zo hoog als de hemel. Deze toren zou hen beroemd maken en ervoor zorgen dat ze niet over de hele aarde verspreid zouden raken.
Dit verhaal wordt vaak uitgelegd in de zin dat God het bouwen van de toren als hoogmoed zag en het volk hiervoor straft. We komen in de Joodse uitlegtradities een andere versie tegen. Het gaat daarin niet om een krachtmeting tussen God en mens. De ingreep van God is geen straf. Hij kan juistg goed uit de voeten met de genoemde verscheidenheid. Verscheidenheid van mensen bijvoorbeeld in talenten, levensbeschouwing, taal en cultuur staat in dienst van dit bewoonbaar maken van de aarde. Verscheidenheid is onmisbaar. Het bouwen van de toren van Babel is een vorm van angstig en behoudend samenklitten en het uit de weg gaan van verscheidenheid. God corrigeert dus niet de menselijke hoogmoed, maar de menselijke behoudzucht en angst. Het gaat om het vruchtbaar en bewoonbaar maken van de aarde. Dit is dus een benadering van oecuemen waarin ik me thuis voel.
In Bossey lijken alle studenten even gelijk te zijn. Nu we weer thuis zijn blijken er toch vele werelden te zijn. We zijn niet gelijk. Zo zijn er in mijn wereld veel waterkranen. Ik hoef de knop van de kraan maar open te draaien en er vloeit heerlijk en helder drinkwater uit. Ik heb ook nog eens de keuze tussen warm en koud water. In de wereld van Japan zijn er ook vele kranen. Als ze daar de knop omdraaien is de kans echter aanwezig dat er geen heerlijk en helder drinkwater uitkomt. Het drinkwater kan besmet zijn met radio-actieve straling. In de wereld van zuster Jerda zijn er helemaal geen kranen. Dagelijks moet er een uur gelopen worden om bij de rivier water te halen. Vervolgens moet dat water nog drink-klaar gemaakt worden. We zijn niet gelijk.
Tot mijn grote blijdschap stuurde zuster Jerda mij onlangs een e-mail in vertrouwen. Daarin gaf ze aan dat er zorgen zijn in de familie. Haar moeder is op leeftijd, kinderen als Jerda trekken rond om muziekles te geven en de kleinkinderen gaan naar school. De vraag is nu: Wie gaat er water halen bij de rivier. Een half uur lopen bij het dorp vandaan. De moeder van Jerda wordt te oud. Zij kan niet meer. Er zijn echter meer opties. Zuster Jerda vertelde echter dat ze een water tank willen bouwen. Een tank waarin het water wordt opgeslagen zodat ze niet meer elke dag naar de rivier hoeven. Er hangt echter een flink prijskaartje aan zo’n water tank, namelijk 2800 Euro. Ik zal eens kijken of ik hieraan op de een of andere manier kan bijdragen. Niet dat ik bang ben voor het stilvallen van de muziek. Die blijft wel klinken. Alleen de vraag is waar. Zingen de kinderen hun liederen op school of onderweg naar de rivier.
Jan Jorrit Hasselaar