De Raad van Kerken heeft grote moeite met de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Dat schrijft de raad op 3 december in een brief aan staatssecretaris Ben Knapen van Ontwikkelingssamenwerking.
Nederland gaat de hulp aan arme landen fors verminderen en sterk richten op economische ontwikkeling. In de brief schrijven de gezamenlijke kerken dat ze zich grote zorgen maken over de beleidskeuzes. “Wij hebben de indruk dat dit kabinet in zijn opvattingen over wat ‘ontwikkeling’ is zich vooral concentreert op het begrip ‘economische groei’.”
De Raad vraagt meer aandacht voor armoedebestrijding, onderwijs, gezondheidszorg, duurzaamheid en milieu en het bevorderen van vrede en gerechtigheid. De belangen en noden van de armsten zijn maatgevend, vinden de kerken. Wel zegt het samenwerkingsverband van in totaal achttien kerken blij te zijn dat de staatssecretaris de norm van 0,7 procent van het nationaal inkomen wil handhaven voor ontwikkelingssamenwerking.
“Het cijfer wordt echter nietszeggend wanneer de staatssecretaris nieuwe posten aan de begroting van ontwikkelingssamenwerking toevoegt, zoals uitgaven voor de opvang van asielzoekers, vluchtelingenbeleid en militaire uitgaven in verband met vredesoperaties.”
De tekst van de brief is letterlijk:
Zeer geachte heer Knapen,
Aan de vooravond van nader overleg met de Kamer over ontwikkelingssamenwerking willen wij u deelgenoot maken van onze grote zorgen. De kwaliteit en kwantiteit van de Nederlandse ontwikkelingsinspanningen staan onder druk. We hopen dat u deze zorgen alsnog laat meewegen bij het maken van beleidskeuzes.
De Raad van Kerken heeft grote moeite met de forse verlaging van de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking. Deze staan haaks op alle berichten over het niet behalen van de Millennium OntwikkelingsDoelstellingen door juist de armste landen. De Verenigde Naties hebben hierover geschreven in het Least Developed Countries Report van 2010. Het huidige slechte economische tij heeft mede zijn oorzaken in een ondeugdelijk beleid van westerse overheden. Het gaat niet aan de gevolgen daarvan af te wentelen op de landen in het Zuiden. Zij ondervinden al op veel terreinen de negatieve effecten van een overmoedig productie- en consumptiepatroon van de rijke landen, te denken valt aan de klimaatverandering en de overexploitatie van grondstoffen.
Wij hebben de indruk dat dit kabinet in zijn opvattingen over wat ‘ontwikkeling’ is, zich vooral concentreert op het begrip ‘economische groei’. We zouden in overweging willen geven om ook andere dimensies tegen het licht te houden, juist vanuit de gedachte van sociaaleconomische herverdeling van middelen tussen en binnen landen en aansluitend bij een coherent internationaal beleid. Wij herkennen ons wat dat betreft in het AIV-advies Samenhang in Internationale Samenwerking over de andere dimensies van ‘ontwikkeling’. In dit verband vragen wij dan ook meer aandacht binnen het Nederlandse ontwikkelingsbeleid voor zaken als armoedebestrijding, onderwijs en gezondheidszorg, duurzaamheid en milieu en het bevorderen van vrede en veiligheid.
Het kabinet wil de belangen van het Nederlandse bedrijfsleven meer op de voorgrond plaatsen bij de uitwerking van de ontwikkelingssamenwerking. Wij als kerken menen evenwel dat de belangen en noden van de armsten maatgevend zijn. Zodra eigenbelang prevaleert, komen de belangen van hen in het gedrang. Er is door de jaren heen internationaal veel overleg geweest om vervuiling van de ontwikkelingsbudgetten tegen te gaan. Daarover zijn onder meer binnen OESO afspraken gemaakt die moeten voorkomen dat ontwikkelingsgeld misbruikt wordt voor eigen economische belangen. Samenwerking vanuit eigenbelang leidt niet zelden tot vormen van gebonden hulp, die vaak gekenmerkt worden door efficiencyverlaging.
Wij juichen het toe wanneer u zegt de internationale norm van 0,7 procent van het bruto nationaal inkomen voor ontwikkelingssamenwerking in stand te willen houden. Het cijfer wordt echter nietszeggend op het moment dat u nieuwe posten aan de begroting van ontwikkelingssamenwerking toevoegt, zoals uitgaven voor de opvang van asielzoekers, vluchtelingenbeleid en militaire uitgaven in verband met vredesoperaties. Daardoor dreigt ons land zelfs niet meer te voldoen aan de internationale norm en wordt de wijze van begroten ondoorzichtig.
Meer dan dit kabinet kennelijk doet, zien wij het middenveld als essentieel voor de opbouw van de samenleving. Verschillende rapporten maken duidelijk dat juist het maatschappelijk middenveld efficiënt en doeltreffend steun weet te verlenen aan ontwikkelingslanden. Dat heeft te maken met een benadering op basis van solidariteit en het consequent denken vanuit de partner. Wij vrezen dat met de aangekondigde bezuinigingen het werk van diverse allianties waarmee de Raad van Kerken samenwerkt onverantwoord wordt aangetast.
Het is zeer zeker niet onze ervaring dat er voor ontwikkelingsinspanningen alleen steun valt te vinden onder de Nederlandse bevolking wanneer daarmee ook direct de Nederlandse belangen gediend worden. Mensen zijn aanspreekbaar op solidariteit als ze uitgelegd krijgen waar gelden voor bestemd zijn. De kerken zien het als hun roeping om er alles aan te doen om dat brede draagvlak voor een rechtvaardig internationaal beleid in stand te houden. We zullen niet schromen u lastig te blijven vallen met onze vragen en kritiek op dit zo belangrijke beleidsterrein.
Wij wensen u wijsheid toe.
Hoogachtend,
drs. H.J. van Hout, drs. ing. K. van der Kamp,
voorzitter. algemeen secretaris.
I.a.a. fracties in de Tweede Kamer