Er is één universeel geloof. En daarvan zijn diverse culturele uitingen. Miriam en Matthew, ambassadeur vanuit de Koptisch Orthodoxe Kerk, over hun gedachten bij oecumene.
‘In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, één God amen’.
“Oecumene…Wacht, dat was toch dat gedoe van Maxima en Prins Willem Alexander?”
“Hoe dan?”
“Ja toch, ze hebben toch een oecumene dienst gehouden voor hun huwelijk?”
“Oecumene… Hm, laten we dat toch even googlen…”
Vanzelfsprekend kom je dan uit op wikipedia, en waar zouden we toch zijn zonder google en wikipedia, jah, zelfs als ambassadeurs namens de Koptisch Orthodoxe Kerk in Nederland. Toen ons gevraagd werd een stuk te schrijven over oecumene wilden we toch graag eerst te weten komen wat de definitie van het woord was en ook de etymologie ervan interesseerde ons: het griekse woord is “oikoumene” met als betekenis “de bewoonde wereld.” We zouden kunnen zeggen dat oecumene niets meer is dan een streven tot eenheid binnen deze bewoonde wereld en in een Christelijk context verwijst het dus naar eenheid binnen het Christendom. Eenheid tussen de verscheidene kerken die er heden ten dage zijn. Het mooie is dat oikoumene eigenlijk een leenwoord was in het Koptisch dat overgenomen werd uit de oude Griekse taal naar het Koptisch, (het woord bestaat vandaag de dag nog altijd in het Koptisch). Dit weerspiegelt in feite hoe oecumene vroeger op zichzelf stond.
Onze visie in dit artikel met betrekking tot oecumene is niet gebaseerd op grondige theologische studies. Niettemin, eenheid binnen de kerk is nu belangrijker dan ooit! Met de toenemende secularisering en individualisering van de maatschappij zijn er oases van troost, begrip en onvoorwaardelijke liefde nodig. Oecumene kan fungeren als deze bron.
Oecumene bestaat niet alleen uit complexe dialogen voeren over de verschillende dogma’s die in het Christendom voorkomen. Oecumene zou eigenlijk het beste werken als alle geloven (de grote massa) eraan mogen deelnemen. Een voorbeeld hiervan is de jaarlijkse Agapè-maaltijd die wij samen met de Katholieke Kerk van Amsterdam-Noord vieren. We hebben gezamenlijk met de kinderen van de zondagsschool liederen gezongen en we zijn erin geslaagd elkaar beter te leren kennen, niet alleen de gelovigen onderling, maar ook met de overige bewoners van de buurt. Het was een gezellige dag waarop wij tezamen hebben kunnen genieten van een gezonde maaltijd. Het was eventjes niet belangrijk wie in welk dogma geloofde… In een land als Nederland, waar het er soms op lijkt dat het Christendom langzaam aan het uitsterven is door de vergrijzing, was het verfrissend en hoopgevend om een woordje te kunnen wisselen met onze broeders en zusters en om hen beter te leren kennen. De dialoog tussen de verschillende kerken hoort breder getrokken te worden tot een dialoog tussen de mensen. Elk individu maakt deel uit van het Ene Lichaam van Jezus Christus. We zijn allemaal verschillende leden van hetzelfde Lichaam. De sleutel is dat kerken elkaar en zichzelf zien als verschillende leden van het Ene Lichaam van Christus. Paulus benadrukt het belang van eenheid in Efeziërs 4:4-6:
“Eén lichaam en één Geest, gelijk gij ook geroepen zijt in de ene hoop uwer roeping, één Here, één geloof, één doop, één God en Vader van allen, die is boven allen en door allen en in allen.”
In feite heeft Paulus het hier dus over oecumene! Het is geen begrip van nu, maar een gebod dat al uitging vanaf het begin van de Kerk. Zelfs Christus benadrukt het belang van de eenheid: wij zijn allemaal verenigd onder een kerk, die Hij zich verworven heeft door het Bloed van Jezus Christus. Dit heeft de Heer gedaan als uiting van Zijn grote liefde en net zoals Jezus aan de mensheid liet zien hoe we elkaar lief moeten hebben, moeten wij het gebod dat ons gegeven is aannemen, uitvoeren en doorgeven.
“Er is verscheidenheid in genadegaven, maar het is dezelfde Geest; en er is verscheidenheid in bedieningen, maar het is dezelfde Here; en er is verscheidenheid in werkingen, maar het is dezelfde God, die alles in allen werkt.” (1 Kor. 12: 4-6).
Betekent oecumene dan dat wij allen onze identiteit verliezen? Nee, sinds het begin van de kerk was er al modaliteit binnen het Christendom. Eén universeel geloof, maar vele culturele uitingen daarvan. Eén universele leer, maar vele gelijkwaardige zetels over de hele wereld. Er zijn prachtige voorbeelden daarvan te vinden in de Oriëntaals Orthodoxe kerken: de Koptisch Orthodoxe kerk, waarin de de Franse en Britse Orthodoxe Kerken toebehoren, de Orthodoxe kerk van Ethiopië en Eritrea en ook de Syrische Orthodoxe Kerk een de Armeense. Allen zijn gelijkwaardige kerken die behoren tot de familie van de Oriëntaals Orthodoxe kerken, met dezelfde dogma’s en dezelfde leer. Echter geven zij een geheel eigen invulling aan hun gebeden, een benadering die passend is bij hun cultuur en traditie. En zo zien wij verscheidenheid in werkingen, maar het is dezelfde God, die alles in allen werkt zoals St. Paulus dat 2000 jaar geleden al voor ogen had!
Net als bij het integratieprobleem is de oplossing volgens ons niet alleen het discussiëren en debatteren over ingewikkelde (in dit geval theologische) kwesties in hoge kringen. De oplossing ligt ook voor een groot deel bij de gewone mensen, die met een open hart naar elkaar luisteren en zich openstellen voor elkaar en voor het werk van God. Wij zijn ervan overtuigd dat als wij allen luisteren naar de stem van de Heilige Geest in ons hart, die de ware eenheid geeft, Hij ons allen tot de waarheid zal leiden. Immers, Hij is de Geest der Waarheid die in Zijn Kerk heeft gewerkt, op dit moment nog steeds werkt en dat altijd zal blijven doen!
Ik vermaan u, broeders, bij de naam van onze Here Jezus Christus: weest allen eenstemmig en laten er geen scheuringen onder u zijn; weest vast aaneengesloten, één van zin en één van gevoelen (1Kor 1:10). Maakt dan mijn blijdschap volkomen door eensgezind te zijn, één in liefdebetoon, één van ziel, één in streven (Fillipenzen 2:2).