‘Laten we ons inspannen om als christenen en moslims te streven naar een relatie gebaseerd op vertrouwen. Hoe meer beide gemeenschappen elkaar ontmoeten, spreken en hun diepe gevoelens onder woorden brengen, des te meer zal het onderlinge begrip groeien. Zulke contacten zijn belangrijk, zowel op het niveau van kerkleiders als aan de basis. Op die manier kunnen we samen een bijdrage leveren aan de toekomst van onze Europese gemeenschap’.
Dit hebben de algemeen secretarissen van de nationale Raden van Kerken in Europa geformuleerd als intentie aan de vooravond van de Europese verkiezingen. De secretarissen troffen elkaar in St. Pölten (Oostenrijk) van 27 tot 30 april 2009. Vanuit Nederland nam ds. Klaas van der Kamp deel aan de besprekingen en vanuit België was bisschop Athenagoras van het orthodoxe aartsbisdom aanwezig. Ook priester Colin Williams, algemeen secretaris van de Europese Kerkenconferentie (CEC) was betrokken bij het overleg.
Eén keer per jaar ontmoeten de secretarissen elkaar om relevante ervaringen en thema’s uit te wisselen. Dit jaar richtte men zich vooral op de relaties tussen christenen en moslims. Het onderwerp was gekozen omdat de samenwerking tussen de monotheïstische religies en de vraag van de identiteit sleutelthema’s zijn heden ten dage. Van oudsher bestaat de neiging in Oost-Europa om iets meer nadruk te leggen op de risico’s van de islam, in West-Europa – met een andere geschiedenis – is men geneigd vooral de noodzaak tot samenwerking onder woorden te brengen. Het lukte om als groep van verschillende raden van kerken tot één slotverklaring te komen, vooral doordat men bij een moskee en een opleidingsinstituut onderzocht hoe het in de praktijk van interreligieuze ontmoeting toegaat.
De groep moedigde in een gezamenlijke verklaring alle christenen en moslims aan elkaar beter te leren kennen waar het gaat om de diepere waarden, en niet te reageren op basis van vooroordelen. Beide gemeenschappen kunnen veel van elkaar leren, stelde men in een slotverklaring; waarbij men verwees naar de verschillende opvattingen over de ene God, de mensenrechten en de rol die het geloof speelt in de samenleving.
De deelnemers realiseerden zich hoe moeilijk deze taak is. De huidige Europese samenleving is complex: cultureel, sociaal, economisch, politiek en religieus. Er is de uitdaging voor alle geloofsovertuigingen en filosofieën elkaar actief op te zoeken. ‘Het is één van de gaven in deze dagen’, aldus de slotverklaring, ‘dat mensen met een verschillende religieuze achtergrond in Europa elkaar in hun eigen omgeving ontmoeten. Dit noodzaakt er toe de dialoog en de samenwerking te zoeken’.
Het belang van wederzijds begrip is eerder naar voren gebracht door 138 moslim-geleerden in de verklaring ‘A Common Word’ (2007). In Mechelen (oktober 2008) heeft een groep van moslim- en christen-geleerden in een slotverklaring gezegd: ‘Europa kan het laboratorium worden genoemd voor het leren van moslims en christenen’. Zowel christenen als moslims onderhouden essentiële theologische en humane principes. Ze begrijpen dat de openbaring van God in hun heilige schriften een oproep is te werken aan gerechtigheid en vrede.
Foto boven: Bisschop Athenagoras uit België in een vertrouwde positie bij een Christusbeeld.
Foto midden: de secretarissen lieten zich voorlichten in één van de Wener moskeeën.
Foto onder: Colin Williams, secretaris-generaal van de Europese Kerkenconferentie, ontspant zich tijdens het bezoek aan de moskee.