Biddag/dankdag/zondag van de arbeid 2018: Flexibilisering van werk

Gespreksmateriaal en liturgisch materiaal

Voor de uitgave ‘Flexibilisering van werk’ in pdf: klik hier

De uitgave over ‘flexibilisering van werk’ die bij de Raad van Kerken verschijnt (februari 2018) kan worden gebruikt voor toerustingswerk in de plaatselijke parochie of gemeente. Hieronder geven we daarvoor een handreiking. U vindt eerst gespreksvragen die kunnen worden gebruikt om met elkaar in discussie te gaan. Vervolgens vindt u suggestie voor de liturgie, concrete liederen die bij een viering kunnen worden gezongen.

De plenaire Raad van Kerken, waarin afgevaardigden zitten van de lidkerken, heeft over dit thema gesproken in de december-vergadering van 2017. Het gesprek maakte duidelijk dat de vragen rond flexibilisering complex van aard zijn. Het maakt een groot verschil of je als werkgever dan wel als werknemer naar de vragen kijkt. En mensen die zzp-er zijn kijken anders naar de vragen dan mensen die een vast contract hebben. Jonge mensen benaderen de vragen anders dan oudere werknemers. De conclusie was dan ook, dat het wenselijk is om de diverse geluiden niet tegen elkaar uit te spelen, maar mensen ruimte te bieden voor de eigen ervaringen.

Een ander punt wat naar voren kwam in de bespreking van de Raad was de vraag naar de specifieke verantwoordelijkheid van de kerken als het gaat om de vragen van arbeid en daarachter de vragen van inkomen en zorg. Het is lastig dat in Nederland arbeid en sociale zekerheid direct aan elkaar zijn gekoppeld. Mensen zonder vaste bron van inkomsten zijn daarmee al snel afgesneden van zorg en zekerheid. De vakbonden hebben een verantwoordelijkheid in de eerste lijn van belangen. De kerken proberen een laag dieper in gesprek te geraken en basiswaarden aan de orde te stellen die onder het systeem verborgen liggen. Het gaat dan om vragen naar het mensbeeld, de bestaanszekerheid, relaties en solidariteit.

Een paar citaten ten slotte uit de discussie in de Raad:

‘Het lijkt me dat bedrijven twee ideeën tegenover elkaar plaatsen. Ze willen risico’s uitschakelen waar het gaat om verplichtingen naar het personeel; tegelijk zijn ze in het verwezenlijken van de bedrijfsstrategie wel afhankelijk van continuïteit die hun vaak vaste personeel beter weet in te brengen dan tijdelijk personeel’.

‘We hebben in Nederland nog vaak last van een eenzijdig zicht op arbeidsrelaties. Arbeid stelt eisen aan samenwerking. We zitten met een erfenis van het sociaal darwinisme, waarbij we eigenlijk geen verantwoordelijkheid willen nemen voor de zwakkeren. We gaan daardoor onvoldoende humaan met elkaar om en in het bijzonder met de mensen die uitvallen’.

‘Ik zie in de flexibilisering in toenemende mate een scheur tussen de generaties optreden. Het zijn de twintigers en dertigers die de tijdelijke contracten krijgen. Zij bevolken de flexibele schil. En nogal wat ouderen hebben een vaste aanstelling. De vakbonden hebben bijgedragen aan deze kloof tussen de generaties door de veranderde regelgeving te gemakkelijk te laten introduceren bij het aantreden van een nieuwe generatie, terwijl de oudere generatie, die al lid waren van de vakbond, buiten spel konden houden’.

GESPREKSVRAGEN

Gespreksvragen bij het achtergrondartikel over de flexibele schil:
 
1. Hebt u zelf te maken met flexibilisering van werk en kent u mensen in uw omgeving die ermee te maken hebben?
2. Wat zijn volgens u de voordelen en de nadelen van flexibilisering?  
3. Herkent u iets van de tegenstellingen tussen vast en flexibel werk op de arbeidsmarkt waar over gesproken wordt?
4. Inmiddels zijn er zo’n 3,3 miljoen mensen met een tijdelijke baan dan wel met werk waarvoor ze geen vaste aanstelling ontvangen. Dat is veertig procent van de werknemers. Ziet u dit als bewijs dat Nederland mee kan doen in de vaart der volkeren of ziet u dit als een zorgelijk aantal?
5. ‘Zoeken naar zekerheid in vast en flexibel werk’ is het motto in een filmpje van drie minuten te vinden op Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=y3HS2vsB3lE
Het filmpje bespreekt de resultaten van een onderzoek van het Verweij-Jonker-Instituut en laat zien dat jonge mensen niet voor flex-werk kiezen, maar het in feite opgedrongen krijgen. Je kunt de film laten zien aan een groep en de vraag stellen: Wat pak jij op uit dit filmpje?

Aanvullende suggestie:

Je kunt als plaatselijke gemeente op werkbezoek gaan bij een bedrijf in de regio. Dat vraagt vooraf contact met directie en personeelsvertegenwoordiging. Je kunt dan een gesprek voeren met bijvoorbeeld: een personeelsconsulent (HRM-medewerker), een vertegenwoordiger van de OR, een vertegenwoordiging van het personeel zelf. Vooraf moet duidelijk zijn wat het doel is van het gesprek. Dat zou kunnen zijn: ervaringen optekenen om te verwerken in een themadienst en foto’s van het werk nemen als illustratie in een viering. Natuurlijk moet wel duidelijk zijn dat privacy voldoende wordt rechtgedaan van mensen. Het is ook mogelijk om omgekeerd enkele gemeenteleden uit te nodigen mee te werken aan de voorbereiding van een themadienst om sprekend in een ruimte van de kerk de ervaringen uit te wisselen.

Gespreksvragen bij Spreuken 6: 1-11
1. In hoeverre laat ‘de mier’ zich typeren als beelddragen van de ‘flexwerker’?
2. Hoe zou u wijsheid willen typeren als het gaat om ‘flexwerken’?

Gespreksvragen bij Handelingen 9: 26-31
1. In hoeverre vindt u het reëel Paulus met een zzp-er te vergelijken?
2. Lees Handelingen 18: 2b-5. Hoe verhoudt zich als u deze tekst leest bij Paulus ‘de leerbewerking’ tot ‘de verkondiging’? In hoeverre hebt u daar begrip voor?

Gespreksvragen bij Prediker 3: 1-13
1. De ene tijd is de andere tijd niet. Soms beleef je de tijd indringend. Soms raast de tijd aan je voorbij. Soms is de tijd heel gevuld met gebeurtenissen. Soms verloopt de tijd loom en traag. In hoeverre ervaart u zelf de wisselingen van de tijd, zoals u die leest in Prediker 3, als bemoedigend?
2. Wat vindt u van de volgende uitspraak: ‘Wij, jongeren, hebben dubbele moeite ons te handhaven in een tijd waarin alle idealisme vernield en verpletterd wordt, waarin de mensen zich van hun lelijkste kant laten zien, waarin getwijfeld wordt aan waarheid, recht en God. Dat is het moeilijke in deze tijden: idealen, dromen mooie verwachtingen komen nog niet op of ze worden door de gruwelijkste werkelijkheid getroffen en zo totaal verwoest’.
3. Verandert u uw mening als u weet dat bovenstaand citaat van Anne Frank is?

LIEDEREN

Suggesties voor liederen bij Spreuken 6: 1-11

Uit de bundel ‘Zangen van zoeken en zien’
25 Zegenlied
85 Danklied
103 Samen leven, werken
222 Vruchteloos zou leven zijn
387 Geniet van de goedheid van God
417 De droom van God
620 Als je brood deelt
 
Uit het Liedboek
8b Zie de zon, zie de maan
72a Voor kleine mensen is hij bereikbaar
390 Het brood in de aarde gevonden
716 Zaaien, maaien, oogsten
845 Tijd van leven
981 Zolang er mensen zijn op aarde
 
Uit de bundel Zingenderwijs
32 Dit is een tijd van kleurenpracht
 
Liederen ter bemoediging (70 diaconale liederen)
6 Delen van het brood
9 Wek in ons de vraag naar de zin van ons bestaan
26 Invloed
44 Waar leven geleefd wordt
57 Een menselijk gezicht
 
Uit het Verzameld Liedboek
p.780 Zomerlied (De boom is de aarde dankbaar)
 
Tekstueel
Uit: Karel Eykman, Een knipoog van u zou al helpen, bij iedere psalm een gedicht
‘Niets te danken’ (bij Psalm 50)

Suggesties voor liederen bij Handelingen 9: 26-31

Uit Gezangen voor Liturgie
Openingslied: 411 Christus die verrezen is 575 Aan wat op aarde leeft 584 Morgenlied
Tussenzang: 25-I Naar U gaat mijn verlangen, Heer  Heer 25-III Houd mij in leven
Na de preek: 621 Ik ben de wijnstok
Collectelied: 494 Mensen wij zijn geroepen om te leven
Communielied:  528 Waar vriendschap / Ubi Caritas
Slotlied: 655 Wij moeten gaan]

Suggesties voor liederen bij Prediker 3: 1-11:

Uit Liedboek 2013 en uit Gezangen voor de Liturgie

Lied 126,3 Wat men hier nu met tranen zaait, wordt eenmaal met gejuich gemaaid (Liedboek/GvL lied 126/1, 3 coupletten)
Lied 764 Een zaaier ging uit om te zaaien (Liedboek/GvL lied 435)
Lied 765,1 Gij hebt met brede gebaren de mensen gestrooid uit uw hand (Liedboek, 6 coupletten)
Lied 823,2 Uw wijsheid en Uw welbehagen bepalen ’s mensen welbehagen (Liedboek)
Lied 841 Wat zijn de goede vruchten (Liedboek)
Lied 845 Tijd van vloed en tijd van zegen (Liedboek/GvL lied 527)
Lied 10 Lied bij het zaaien (Eva’s lied)
Lied 55 Vluchtig en ijl en ongrijpbaar als wind de tijd die raadsel blijft (Eva’s Lied)