Al weer drie jaar geleden kreeg de Raad van Kerken in Nederland bezoek van Beatrice Fihn, de grote motor achter ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear Weapons), de beweging die het VN-Verdrag voor een Verbod op Kernwapens (TPNW/Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons) ontwikkelde.
Afgelopen vrijdag, 24 oktober, werd dit verdrag geratificeerd door de vijftigste lidstaat van de VN – Honduras – waardoor het nu over 90 dagen in werking zal treden. Bovendien hebben al 34 andere lidstaten van de VN verklaard het voornemen te hebben het te ratificeren. De Raad van Kerken in Nederland heeft in zijn verklaring in mei tegen de nieuwe kernwapenwedloop de Nederlandse regering daartoe ook opgeroepen.
Het verdrag verbiedt de lidstaten die het ondertekend hebben een reeks van kernwapenactiviteiten waaronder het ontwikkelen, testen, produceren en inzetten van kernwapens of het doorgeven of ontvangen van kernwapens van andere staten, het toestaan van kernwapens op hun grondgebied en het ondersteunen, aanmoedigen of het bewegen van anderen tot het ondernemen van deze verboden activiteiten. Het verdrag verklaart het dreigen met kernwapens illegaal. Het verdrag vraagt de ondertekenaars ook om juridische, administratieve en andere maatregelen te ontwikkelen, met inbegrip van strafmaatregelen, om deze verboden activiteiten te voorkomen en te onderdrukken.
In 2017 werden de onderhandelingen over dit verdrag afgesloten en tekenden maar liefst 122 lidstaten van de VN ervoor.
Verzet tegen het verdrag
De Verenigde Staten van Amerika – en andere kernmogendheden – hebben zich van meet af aan tegen de onderhandelingen over dit verdrag verzet. De regering van Trump heeft zelfs afgelopen week nog – nog nooit vertoond in VN-verband – een brief aan alle toen bekende ondertekenende lidstaten gestuurd om hun handtekening weer in te trekken. Maar dit verdrag spoort de kernwapenmogendheden juist aan om nu eindelijk eens werk te maken van artikel VI in een ander verdrag, het Verdrag tegen de Verspreiding van Kernwapen (NPT), om internationale onderhandelingen te starten voor het algeheel afschaffen van kernwapens.
Verwijderen en ontmantelen
Maar het verdrag is er nu dankzij enorme inspanningen van ICAN (International Campaign to Abolish Nuclear weapons), een netwerk van honderden NGO’s (waaronder PAX en Church and Peace), dat in 2017 hiervoor de Nobelprijs voor de Vrede toegekend kreeg. Een historische mijlpaal in de strijd tegen kernwapens.
Nu wordt het dus tijd de Amerikaanse kernwapens op Europees grondgebied (onder meer in het Nederlandse Volkel en het Duitse Büchel) te verwijderen en te ontmantelen.
Want dit is niet het einde, maar het begin: er liggen wereldwijd nog zo’n 15.000 kernwapens die dringend ontmanteld dienen te worden omdat zij een regelrechte bedreiging van het voortbestaan van de mensheid, ja zelfs van de aarde vormen.
Het is dan ook verheugend dat ook het Vaticaan tot de ondertekenaars van dit verdrag behoort en dat de Paus zich onomwonden tegen de productie, het bezit, de inzet én de dreiging met kernwapens heeft verklaard.
Kees Nieuwerth, vicevoorzitter Raad van Kerken in Nederland
Foto: bezoek ICAN aan de Raad 2017, met in het midden Beatrice Fihn