Een delegatie van Oostenrijkse en Europese kerken kwam op 23 juli 2018 in Wenen bijeen met Karoline Edtstadler, staatssecretaris voor binnenlandse zaken van de Oostenrijkse regering, om van gedachten te wisselen over de prioriteiten van het Oostenrijkse voorzitterschap van de EU-Raad.
De kerken voeren al twintig jaar lang gesprekken met het land dat de voorzittershamer gaat hanteren. De overheid heeft zich tot die gesprekken verplicht in artikel 17 van het Verdrag van de Europese Unie. Bijna alle landen die voorzitter zijn van de Europese Unie houden zich daaraan. Nederland vormde in 2016 een uitzondering. Vanwege een drukke agenda en vanwege eigen prioriteiten rond vluchtelingen, meende de Nederlandse overheid te moeten afzien van een ontmoeting.
Het uitgangspunt voor het gesprek in Oostenrijk was een werkdocument met de titel ‘Oostenrijks voorzitterschap van de Raad van de EU – reflecties en aanbevelingen van de christelijke kerken in Europa’.
Solidariteit
Het document uit zorg over subsidiariteit en solidariteit binnen de EU. Een te centrale regie zou deze onder druk kunnen brengen. Het EU-voorzitterschap zou daarom bereid moeten zijn om de aanpak van de Commissie in twijfel te trekken als het van mening is dat “er onvoldoende redenen zijn om voor een hoger niveau van harmonisatie te kiezen.”Meer aandacht voor subsidiariteit en evenredigheid zou kunnen bijdragen aan de verwezenlijking van het vaak genoemde en belangrijke doel van vereenvoudiging”.
De Europese kerken pleitten er voor ‘om subsidiariteit en solidariteit in een constructieve balans te houden’. Ze wezen er ook op dat subsidiariteit niet alleen betekent dat de lidstaten weer bevoegdheden moeten worden teruggegeven, maar ook de verplichting van de Unie om met de lidstaten hogere doelen te bereiken ten gunste van het algemeen welzijn.
De kerken besteedden speciale aandacht aan de kwestie van het sociaal beleid van de EU, aangezien de Europese pijler van sociale rechten, aangenomen in Göteborg in 2017, een minimum aan Europese sociale normen zou moeten vaststellen. De kerken riepen Oostenrijk op om voorwaarden te scheppen voor een eerlijkere belastingheffing in Europa onder meer met een gemeenschappelijke heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting in de Raad.
De kerken hebben een EU-conventie voor een sociaal Europa voorgesteld, die ook sociale partners, maatschappelijke organisaties, burgers en kerken zou kunnen betrekken bij de discussie over een sociaal model voor Europa.
Noord-Ierland
Het gesprek ging ook over Brexit. De vertegenwoordigers van de kerk benadrukten de noodzaak een harde grens tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland te voorkomen. “Een zichtbare grens brengt die de gemeenschappelijke verwezenlijking van verzoening en vrede in gevaar, en verdeelt burgers over beide zijden van de grens’’.
Op het gebied van migratie en asielbeleid heeft de delegatie EU-leiders uitgenodigd om te werken voor een gemeenschappelijk Europees asielstelsel. De deelnemers waren het erover eens dat Europa migranten nodig heeft. De kerken stelden een model voor van ‘circulaire migratie’. Dit model zou kanalen moeten openen voor laaggeschoolde werknemers die voldoen aan de behoeften van ontvangende landen. Ze bekritiseerden de criminalisering van migranten en de slechte eerbiediging van hun fundamentele rechten. De kerken verzochten om een humane behandeling in elke fase van de reis, ook wanneer de vluchtelingen terug moeten keren naar het land van herkomst.
De kwestie van de EU-integratie van de Westelijke Balkan werd uitvoerig besproken. De kerken en de staatssecretaris waren het erover eens dat het noodzakelijk is om het gewenste doel zo snel mogelijk te verduidelijken – volledig EU-lidmaatschap of een speciale status van deze landen. Bisschop Cilerdzic vestigde de aandacht op het verlies van aantrekkelijkheid van het EU-lidmaatschap in sommige van de westelijke Balkanregio’s. Hij waarschuwde dat het vacuüm dat de EU laat andere politieke spelers ertoe zal aanzetten om erin te springen. Hij
suggereerde na te denken over een “vredesconferentie” op de Westelijke Balkan.
Klimaatverandering
Een laatste onderwerp was de klimaatverandering en de komende COP 24-bijeenkomst in Katowice in december. Kerken en kerkelijke hulporganisaties zijn nauw betrokken bij deze komende klimaattop van de Verenigde Naties. De kerken hopen op een verdere versterking van het leiderschap van de EU bij de VN-klimaatonderhandelingen en een leidende rol van het voorzitterschap bij het voorbereiden van een EU-bijdrage aan de klimaattop COP 24 in december in Katovice. Wat nu nodig is, is een concrete uitvoering van de verplichtingen van de Overeenkomst van Parijs op basis van eerlijke regels en steun voor derde landen, die het meest worden getroffen door de gevolgen van de klimaatverandering. Dit kan ook helpen om migratie die verband houdt met klimaatverandering te verlichten.
De delegatie bestond uit:
• Dr. Peter Schipka, secretaris-generaal van de Oostenrijkse bisschoppenconferentie;
• Bisschop Dr Michael Bünker, bisschop van de Protestantse Kerk A.B. (Lutheran) in Oostenrijk;
• Fr. Athanasius Buk, priester van de Grieks-oosterse metropool van Oostenrijk;
• Bisschop Andrej Cilerdzic, bisschop van de Servisch orthodoxe kerk in Oostenrijk, vice-president van de Oostenrijkse Raad van Kerken;
• Dr. Michael Kuhn, plaatsvervangend secretaris-generaal van de Commissie van Bisschoppenconferenties van de Europese Unie (COMECE);
• Ds. Sören Lenz, uitvoerend secretaris van de Conferentie van Europese Kerken (CEC).
Foto: Karoline Edstadler (foto internet)