‘Yes, yes, we hebben een brief van een burger’. Die enthousiaste uitspraak doet de ronde in Den Haag, als burgers zich weer eens melden om de politici uit te leggen hoe je politiek moet bedrijven. Een stagiaire met een vader bij de Raad van Kerken vertelde het in geuren en kleuren, toen ze op één van de Haagse burelen werkte en ooit een brief van de Raad moest openritsen en beantwoorden. De opmerking stond sindsdien synoniem met het idee dat je als kerken wel brieven kunt schrijven naar overheidsdienaren, maar dat het weinig impact heeft.
Vanuit dat kijkje achter de schermen is de one-liner bij de Raad van Kerken blijven hangen. Iemand stelde de achterliggende week: ‘Gaan we een brief schrijven aan de kabinetsinformateur en de handelaars waarin we de belangen van de onderkant van de samenleving verwoorden en waarin we enkele aandachtspunten vanuit ons verstaan van het evangelie aanreiken?’ De zin was nog niet uitgesproken of iemand gilde al: ‘Ja hoor, ze zullen wel zeggen: Hiep hoi, we hebben weer een brief van een burger’. Uiteindelijk werd er toch besloten een brief te sturen naar de vier partijen die vermoedelijk in een kabinet terecht komen: VVD, CDA, D66 en Groen Links. De brief ging dus wel uit, maar er is nog geen bevestiging van ontvangst binnengekomen. Je weet als briefschrijver bij voorbaat dat je op een grote stapel komt. En dat je al blij mag zijn als de koppen gesneld worden. En toch stuur je dergelijke brieven. Het geeft in ieder geval een ankerpunt om later naar te verwijzen als het kabinet eenmaal gevormd is en de eerste keuzes maakt waar de ene groep Nederlanders duidelijk meer belang bij heeft dan een andere groep Nederlanders.
De NOS heeft nu een lobbywaaier gemaakt waarop talloze partijprominenten in beeld zijn gebracht van mensen die niet zozeer een brief hoeven te schrijven, maar die kunnen volstaan met een telefoontje naar de onderhandelaars. Wie de rijen langsgaat, herinnert zich wellicht een gezicht van voormalige of huidige kamerleden. En wat onderzoekers elders al zeiden wordt bevestigd: ‘Je kunt slechts enkele tientallen mensen in je kennissenkring hebben en zeker geen honderden die echt invloed op je denken hebben’. Onder de namen die met een telefoontje kunnen volstaan is eigenlijk niemand die een stevig en actueel anker in de kerken heeft.
Misschien een paar uitzonderingen van mensen die wel geregeld de kerk van binnen zien (ook al wil dat nog niet zeggen, dat je weet wat er beleidsmatig omgaat). Stuk voor stuk mensen die indirect via onderwijsinstellingen of publieke sector enige affiniteit kan worden toegedicht met waar kerken voor staan. Ruard Ganzevoort is zo’n man, de nieuwe dekaan van de VU en eerste-kamerlid van Groen Links. Hij wordt genoemd als belangrijk voor de onderhandelaars, in het bijzonder voor Jesse Klaver natuurlijk. Hij is in het overzicht genoemd als man die vanuit de KRO-NCRV opereert, want zoals alle mensen in het schema van de NOS gaat het ook bij hem om iemand die vele petten draagt. Zo is het met Marja van Bijsterveldt en haar invloed binnen het CDA, zij is onder meer voorzitter geweest van de Raad van Toezicht van de Theologische Universiteit. In het overzicht is ze genoemd als link naar de Erasmus Universiteit. Wim van de Donk met zijn prominente achtergrond in de RKK, is informant voor het CDA vanuit de Universiteit Utrecht, zo zegt het schema van de NOS.
Omdat de meeste van de ruim zeventig mensen die met een telefoontje kunnen volstaan aan de onderhandelaars geen geregelde oriëntatie op het kerkelijke beleid hebben hieronder nog een keer de lobbybrief vanuit de kerken. ‘Een brief van wat burgers’.
Geachte volksvertegenwoordigers,
Op basis van de verkiezingsuitslag dienen zich de contouren aan van een nieuw kabinet. U werkt als beoogde coalitiepartners toe naar een regeerakkoord dat mede de koers van de politiek gaat bepalen in de komende periode.
Als kerken willen we ons met u inspannen voor een samenleving waarin de menselijke toon herkenbaar is. Vanuit die intentie willen we u enkele punten aanreiken waarvan wij menen dat die in het toekomstige beleid niet mogen ontbreken. Deze punten brengen wij graag onder uw aandacht, met het verzoek deze in te brengen in uw gesprekken en op te nemen in de afspraken die u met elkaar maakt.
Het geeft een idee van wat we als kerken prominent op de agenda hebben staan. De thema’s hebben te maken met het verlangen naar gerechtigheid en vrede.
1. Armoede bestrijden
Tien procent van de mensen leeft onder het welvaartsniveau dat wenselijk is. Onderzoek vanuit de kerken laat elk jaar weer zien hoe ernstig de situatie is, niet in de laatste plaats voor veel kinderen. De politiek moet meer aandacht geven aan de bestrijding van armoede in Nederland, en solidariteit als uitgangspunt nemen van het beleid.
2. Perspectief bieden aan vluchtelingen en migranten
De positie van vluchtelingen en integratie van migranten in de samenleving is een zorg voor de kerken. Vele kerkelijke vrijwilligers zijn op dat gebied actief. Wij pleiten voor een regeringsbeleid dat mensen die in gevaar verkeren ruimhartig opvangt. En dat mensen die hier als vluchteling of migrant verblijven altijd in de gelegenheid gesteld worden aan hun perspectief te werken, of dat perspectief nu in de Nederlandse samenleving ligt of elders.
3. Respect en zorg in de laatste levensfase
Het beleid rond de zorg voor mensen in een laatste levensfase vraagt grote zorgvuldigheid. We willen voorkomen dat mensen in Nederland een onbehaaglijk gevoel krijgen door politieke uitspraken over de laatste levensfase. We komen op voor het recht om kwetsbaar te zijn. We willen dat de overheid nooit uitstraalt dat mensen die te
maken krijgen met ziekte, beperkingen of eenzaamheid niet meer de moeite waard
zijn, of dat zij dood als het ware als oplossing aanreikt.
4. Vrede stimuleren
Vrede is voor de kerken niet alleen een kwestie van defensie. Vrede moet rechtvaardige vrede zijn, een vrede die geworteld is in wederzijdse betrokkenheid van volken op elkaar. De kerken menen dat investeringen in wapens op zichzelf die vrede niet dichterbij brengen. De kerken vragen om een proactief vredesbeleid met aandacht voor mensenrechten en ontwikkeling van rechtvaardige internationale economische structuren. Vredesprojecten en het stimuleren van actief geweldloos burgerschap verdienen overheidssteun die in verhouding staat tot de investeringen in wapens.
Wij zullen van onze kant inspanningen leveren in allerlei maatschappelijke en religieuze dwarsverbindingen. Zo willen wij de democratische samenleving versterken. We zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de cohesie te versterken en iedere Nederlander het gevoel te bieden dat hij of zij er toe doet. We vertrouwen op een geregeld contact en een goede samenwerking met het kabinet in de toekomst, en met u als volksvertegenwoordigers.
Graag vragen wij u bovenstaande punten mee te nemen in uw onderhandelingen.