‘Als iedereen ergens anders vandaan komt, is niemand een vreemde’. Met dat citaat van Rien Vroegindeweij legde Marian Geurtsen vrijdag 25 september de waarde uit van de pelgrimage.
De Raad van Kerken had een inspiratiemiddag georganiseerd over de pelgrimage en Marian Geurtsen was één van de inleidsters. Zij liet zien hoe je het woord pelgrimage met negen verschillende werkwoorden kunt verbinden: 1. achterlaten; 2. op weg gaan; 3. gaan in oude sporen; 4. niet weten; 5. ontberen; 6. afhankelijk zijn; 7. grenzen verleggen; 8. ontmoeten; 9. uitzien naar. Ze deed de suggestie om die negen thema’s te verbinden met ‘noveen’, een noveen (afgeleid van een Latijns woord dat ‘negen’ betekent) is een reeks van negen dagen waarop je op een bijzondere manier tot God bidt, om op die manier een gunst te ontvangen of je voor te bereiden op een feest. Zo kent men in katholieke kringen een Pinksternoveen (van Hemelvaart naar Pinksteren) en een Kerstnoveen, van 17 december tot 24 december, een voorbereiding op de geboorte van Christus.
Marian Geurtsen stelde voor een noveen te maken langs verschillende kerken en plekken, waar het gebed wordt onderhouden. De rondgang langs de diverse kerken en plaatsen is een pelgrimage, die vanuit verschillende Bijbelverhalen verder kan worden ingevuld. Ze combineerde de negen werkwoorden met even zo vele bijbelse figuren: 1. Lot; 2. Abram; 3. Jakob; 4. Tobias; 5. Volk in de woestijn; 6. Rachab; 7. Ruth; 8. Rebecca bij de bron; 9. de verspieders. De lezingen van deze bijbelse figuren kunnen worden samengebracht met een concrete bede op de dag waarop een bepaald werkwoord centraal staat.
Marian Geurtsen adviseerde om bij een dergelijke pelgrimage ook andere groepen uit een gemeenschap te betrekken; bijvoorbeeld amateur-kunstenaars en scholen. Kinderen kunnen in het kader van een thema een kijkdoos maken. Anderen kunnen een tableau vivant opstellen, een stilstaande scene, bijvoorbeeld om het thema ‘achterlaten’ uit te drukken. Op die manier krijgt de pelgrimage allerlei mensen plaatselijk betrokken.
Marian Geurtsen stelde vast dat de pelgrimage in haar eigen rooms-katholieke traditie uitging van de plaats waarheen je ging. Je kon de route naar Santiago zelfs grotendeels per schip afleggen, omdat die route het snelst ging. In de huidige interpretatie van de Wereldraad, zo legde ze uit, is de weg als doel op zichzelf belangrijker geworden.
Dat kwam ook naar voren tijdens een simulatiespel, dat Klaas van der Kamp inbracht tijdens de inspiratiemiddag. Hij liet de groep een fictieve reis maken naar een eiland en vroeg hoe men een dag van pelgrimage wilde inkleuren. De één koos voor een toeristische tocht, de ander voor avontuur en het duurde even voordat iemand de noodzaak voelde om de pelgrimage met een reis te verbinden de bergen in naar een heuse bedevaartsplaats. (Voor allerlei werkvormen die Klaas inbracht en die ook plaatselijk te gebruiken zijn, klik hier).
Margarithe Veen verzorgde een bijbels-theologische inleiding op het thema pelgrimage. Zij liet zien hoe de pelgrimage al in Genesis 12 te vinden is, bij de tocht die Abram maakt vanuit Haran. Het verhaal maakt tegelijk het verschil duidelijk van de pelgrimage en een bedevaart. Een reiziger gaat naar een bedevaartsplaats en keert weer terug. Abram gaat als pelgrim op reis, maar keert niet terug in Haran. Abram gaat op reis zonder concreet te weten waarheen hij gaat. Het enige houvast is geloof en hoop. Daarbij is een leven als pelgrim alles behalve comfortabel. Dat merk je ook aan de tocht van Israël door de woestijn. En aan de uitzending van de leerlingen in het Nieuwe Testament.
Kees Nieuwerth, voorzitter van de taakgroep Pelgrimage van de Raad van Kerken, benadrukte in zijn afrondende bijdrage de noodzaak om de gerechtigheid en de vrede in één adem met de pelgrimage te blijven noemen. Busan, waar de pelgrimage naar buiten is gebracht, riep dan ook op om als kerken in het noorden solidair te zijn met de mensen in het zuiden. Kees Nieuwerth, de nieuwe vice-voorzitter van de Raad van Kerken, hekelde het beleid van de Nederlandse overheid, die geld van ontwikkelingshulp gebruikt om de stroom vluchtelingen op te vangen. En hij rekende voor, dat de migranten in Nederland jaarlijks drie keer zoveel geld overmaken naar hun familie in het zuiden dan de complete gelden van westerse mogendheden voor ontwikkelingssamenwerking.
Naast de plenaire presentatie waren er diverse workshops waar de deelnemers inspiratie op konden doen. Pax verzorgde een workshop over het thema vrede. Oikos ging verder in op de klimaatloop. Kerkinactie bracht het thema gerechtigheid in. En Marian Geurtsen ging in haar workshop door op de buitenliturgie.
Foto’s: Impressies van respectievelijk twee workshops en een plenaire presentatie