Naast het oecumenische werk in de Raad van Kerken zijn de bilaterale contacten met kerken en kerkelijke organisaties van belang voor de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland. Dat blijkt uit de rapportage van de bischappenconferentie ten dienste van het ad-liminabezoek in december aan Rome.
De bisschoppen vertellen over de krimp en de reorganisatie in Nederland. Tegelijk geeft men aan de zending in de sterk geseculariseerde samenleving trouw te willen blijven. ‘Hierin wil ze zich niet als op een eiland terugtrekken, maar in gesprek zijn met de overheid, de samenleving, andere christenen en aanhangers van andere godsdiensten en levensbeschouwingen’.
Over de privatisering van godsdienst en levensbeschouwing schrijven de bisschoppen: ‘De bisschoppen zijn er voorstander van dat Kerk en staat bestuurlijk en organisatorisch duidelijk van elkaar gescheiden zijn. Dit betekent echter geen scheiding van geloof en levensovertuiging enerzijds en politiek anderzijds. Het rooms-katholieke geloof impliceert een heldere en uitgebouwde sociale leer, die een rijke inspiratiebron is voor de burgers en de politiek. De opvattingen van seculiere groeperingen in de samenleving zijn evenals godsdienstige opvattingen niet neutraal’.
Onder de noemer ‘Oecumene en Contacten met Oosterse ritus’ staat het volgende: ‘Er zijn directe oecumenische contacten met de grootste Protestantse gemeenschap in Nederland (PKN), de Oud-Katholieke Kerk, de Oriëntaalse en Orthodoxe Kerken, de Evangelische Alliantie en Pinksterkerken. De katholieke inbreng in de Raad van Kerken heeft bepaalde accenten, zoals aandacht voor gebed, spiritualiteit, fundamentele verschillen in geloofsopvattingen aan de hand van de geloofsbelijdenis, enz. De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland is pleitbezorger van het geloofsgesprek en de spirituele oecumene. Het project doopverkenning (2009-2012) leidde tot ondertekening van een gemeenschappelijke verklaring door negen kerken en gemeenschappen, brengt de consensus over de doop tot uitdrukking, geeft de betekenis van de doop weer en stelt criteria waaraan de doop moet voldoen. De landelijke viering in de Week van Gebed voor de Eenheid geniet onder de christenen redelijk veel belangstelling en wordt voorbereid samen met de Raad van Kerken en de Evangelische Alliantie’.
Bij de diverse activiteiten noemen de bisschoppen expliciet de betrokkenheid van de rooms-katholieken en de protestanten bij The Passion, de titel van een muzikaal evenement, waarin het lijdensverhaal van Christus en het Paasevangelie centraal staan en dat sinds 2011 jaarlijks op Witte Donderdag plaatsvindt. In 2011 trok het evenement bijna 1 miljoen kijkers. In 2012 waren er 1,7 miljoen kijkers. En in 2013 liefst 2,3 miljoen kijkers.
Speciale vermelding krijgen ook de vijftig katholieke allochtone gemeenschappen en zo’n dertig allochtone parochies (waarvan een aantal katholieke parochies van de Oosterse ritus). Deze allochtone katholieke geloofsgemeenschappen zijn vaak zeer vitaal en brengen belevingen en uitingen uit het katholicisme van hun land of cultuur van herkomst mee. ‘Daardoor dragen zij bij aan een nieuw elan binnen de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland’.
Daarnaast zijn er thema’s die bij de Raad aan de orde komen, die onder andere onderdelen naar voren worden gebracht. Onder ‘Interreligieuze Dialoog’ wordt verteld hoe men analoog aan de Pauselijke Raad voor de Interreligieuze Dialoog in Rome een eigen landelijke katholieke Contactraad voor Interreligieuze Dialoog heeft gevormd. Er zijn structurele contacten met de koepelorganisaties van moslims, hindoes en boeddhisten. Als gezamenlijke thema’s worden onder meer genoemd de duurzaamheid, religie in de samenleving, navolging en liefde naar aanleiding van de encycliek Deus Caritas Est. In 2013, zo stelt men, verscheen er een publicatie met richtlijnen voor de interreligieuze dialoog op basis van de Vaticaanse documenten vanaf het Tweede Vaticaans Concilie tot nu toe.
De analyse van de Nederlandse samenleving loopt in het rapport vergaand parallel aan de analyse die in het beleidsplan van de Raad van Kerken wordt aangehouden. Men spreekt over thema’s als: secularisatie, individualisering, pluralisme, vergrijzing en economische crisis. Als belangrijke thema’s voor de toekomst noemen de bisschoppen: missionering, verdieping, vitalisering en solidariteit.
In een bijlage 4 worden ‘godsdiensten in Nederland’ weergegeven. Daaruit blijkt in de periode 2006 tot 2012 een teruggang van leden bij de RKK van 4.352.000 naar 4.044.000. In dezelfde periode verloor de PKN bijna evenveel leden; men ging daar van 2.329.284 naar 2.085.843 leden. Het aantal Joden nam in die periode toe van 43.000 naar 52.000. Het aantal moslims liep terug van 857.000 naar 825.000. De Hindoes groeiden van 120.000 naar 140.000 en het aantal Boeddhisten bleef stabiel op 170.000.
Van maandag 2 tot en met vrijdag 7 december gaan de Nederlandse bisschoppen op bedevaart naar Rome. Zij brengen dan een zogeheten ad liminabezoek en gaan op audiëntie bij paus Franciscus, ze bezoeken ook de verschillende congregaties en pauselijke raden van het Vaticaan.
Het bezoek is tevens bedoeld om in Rome verslag uit te brengen van de situatie in de Nederlandse Kerkprovincie. Dit verslag staat in het Ad Limina Rapport. Dit bestaat uit een algemeen deel waarin een overzicht van de Nederlandse situatie wordt geschetst en daarnaast brengt iedere bisschop ook verslag uit van de situatie in zijn eigen bisdom. Bovenstaande citaten komen uit het algemene rapport, dat onlangs bekend is gemaakt. Ad limina betekent letterlijk ‘naar de drempels’. ‘Drempels’ slaat hier op de graven van de apostelen Petrus en Paulus.
Foto: drie van de Nederlandse bisschoppen, respectievelijk mgr. Van den Hende (referent voor de oecumene), mgr. Hurkmans en mgr. Punt.