De Raad van Kerken Middelburg en Vlissingen vragen kerken in Zeeland om in hun diensten in het weekend van 30 juni aanstaande stil te staan bij het feit dat het op 1 juli 150 jaar geleden is dat Nederland de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen afschafte. Op 1 juli 1863 kwam een einde aan de wettelijke legitimering om mensen tot lijfeigene te maken, maar meer dan 250 jaar trans-Atlantische slavenhandel trekt sporen in de samenleving tot op vandaag.
Over het herdenken van gebeurtenissen uit het verleden valt veel te zeggen. Moeten we op deze wijze de geschiedenis levend houden? Veel meer is de vraag of het zwijgen over het verleden ook daadwerkelijk betekent dat het verleden het zwijgen kan worden opgelegd. Nogal wat nakomelingen van de slaven nemen een houding aan van ‘natuurlijk is het kwalijk dat de Nederlanders een rol hebben gespeeld bij de slavernij, maar we nemen het hen niet openlijk kwalijk’ Waarom is dat benoemen van een fout verleden zo belangrijk? ‘Het is zowel voor daders als voor slachtoffers niet goed als je je in stilzwijgen schaamt voor je verleden’, meent Age Kramer, algemeen secretaris van het Zeister Zendings genootschap (ZZg) Pas als men het verleden in reële woorden benoemt, kan er zoiets zijn als reiniging komen en kan men in een viering op symbolische wijze aan de gevoelens uitdrukking geven. ‘Hopelijk zal het lukken om in gesprek met de Surinamers die nu in Nederland leven een vorm te vinden om te luisteren naar ervaringen van pijn’, aldus Age Kramer, ‘om zo wellicht een eerste voorzichtige centimeter af te leggen op een lang pad van verzoening’.
De provincie Zeeland speelde een actieve rol in de slavenhandel. Natuurlijk zijn er ook veel Zeeuwen die zich niet hebben verrijkt met de slavernij en ook die zelf in armoedige omstandigheden moesten leven. Het is ook zeer de vraag of de schuldvraag een geschikt motief is om het slavernijverleden te herdenken. Wij zijn van mening dat het feit dat de geschiedenis vandaag de dag doorwerkt in de menselijke verhoudingen binnen Nederland en Zeeland en dat uitbuiting, mensenhandel en slavernij ook anno 2013 de wereld nog niet uit zijn, motieven zijn om 1 juli te herdenken. Het verleden ligt vast, de toekomst kunnen we samen vorm geven.
Om kerken in Zeeland behulpzaam te zijn bij deze herdenking, heeft een werkgroep van vertegenwoordigers van Stichting Monument Middelburg en de Raad van Kerken van Vlissingen en Middelburg een digitale handreiking samengesteld. Wij sluiten in deze handreiking aan bij het oecumenisch leesrooster voor 30 juni 2013. In de handreiking vindt u naast achtergrond informatie, liturgie suggesties, een preekschets en materiaal voor kinderen en jongeren. Wij hopen dat deze informatie voor u aanleiding is om op 30 juni stil te staan bij 150 jaar afschaffing van de slavernij.
Namens de werkgroep,
Lucia Hamelink-Menig en Siegfried Steglich, Stichting Monument Middelburg Carel Betram, Raad van Kerken Vlissingen, Provinciale Raad van Kerken Zeeland Johan Beijer en Jan Versteeg, Raad van Kerken Middelburg Anneloes Steglich-Lentz, gemeente adviseur PKN, classis Walcheren
Download hier de ‘Handreiking voor de kerken, 150 jaar afschaffing Slavernij’.
Foto: Raad van Kerken Zeeland