Een aantal terroristen drong zondag een kerk in Bagdad binnen; 52 gelovigen zijn omgekomen, 70 christenen raakten verwond. De Wereldraad van Kerken heeft het geweld in scherpe bewoordingen veroordeeld. De Nederlandse bisschoppen hebben de achterban gevraagd om gebed naar aanleiding van de tragische gebeurtenissen in de Syrisch-orthodoxe kerk. Joël Voordewind van de ChristenUnie belegde een spoedoverleg in Den Haag met diverse organisaties. Yosé Höhne – Sparborth, lid van de Raad van Kerken namens de Basisbeweging, woonde de bijeenkomst bij namens de Raad van Kerken. Ze brengt hieronder verslag uit en laat zien hoe ondoorzichtig de situatie is. Ze geeft haar persoonlijke analyse van de situatie. De Raad van Kerken spreekt er binnenkort verder over.
Het contrast was groot op dinsdagmiddag 2 november. Vóór het gebouw van de Tweede Kamer demonstreerden Iraakse afgewezen vluchtelingen die vrezen dezer dagen te worden teruggestuurd naar Irak. Ze protesteerden, met de mening van het Europese Hof aan hun zijde, die per brief d.d. 22 oktober de Nederlandse regering verzocht geen mensen terug te sturen naar Irak. Joel Voordewind van de Christen Unie dwong in het vragenuurtje een spoeddebat af. Er kwam zelfs een hoofdelijke stemming, maar alle CDA-politici stemden in gesloten rij. Daarmee werd een motie om terugzending naar Irak op te schorten, verworpen met 73 tegen 70 stemmen. Een krappe meerderheid van de Kamer vond mét de minister dat Irak niet onveilig genoeg is om mensen niet terug te sturen. Het Europese Hof blijkt het zo oneens met die minister en de politici, dat het dezelfde avond nog Nederland verbood om de Irakezen uit te zetten.
De experts die voor diezelfde middag door de Christen Unie en de Aramese Beweging voor Mensenrechten waren uitgenodigd voor een gesprek over Irak, moesten zich aan aanmerkelijk meer veiligheidseisen onderwerpen dan twee jaar gelezen. Zo ook de mensen die naar de publieke tribune wilden om dat debat over de terugzending bij te wonen. Stevige veiligheidsmaatregelen, alles voor de veiligheid van de parlementsleden. Niemand mag meer onbegeleid door dat gebouw lopen, zelfs speciale genodigden niet. Daardoor misten wij specialisten die in een aparte zaal zaten, de stemming, hoewel ons eigen overleg bijna een uur werd uitgesteld vanwege diezelfde stemming.
Voor het debat uit heb ik nog contact kunnen hebben met onze persoon in Irak, Pater Yousif Thomas Mirkis. Hij is dominicaan, directeur van de Open Universiteit in Bagdad die gespecialiseerd is in dialoog over geschiedenis, democratie, menswetenschappen en mensenrechten. En wat meer is: aan de dagelijkse programma’s doen christenen en moslims gezamenlijk mee. Tevens is hij uitgever van een maandblad dat onder christenen en moslims wordt gelezen, al 46 jaar lang. Het maandblad kreeg enkele jaren geleden een internationale prijs voor zijn jarenlange inspanning om de dialoog mogelijk te maken.
Ik bracht zijn boodschap in: “In Irak zijn de christenen bedreigd, zoals alle minderheden, zoals uiteindelijk alle Irakezen. Maar spreek niet over vervolging van christenen, want dat is het niet. Er is geen regeringsbeleid tegen christenen, zelfs de terroristen gaat het niet om godsdienst. Ze pakken de kleine kwetsbare groepen, die zich niet kunnen verdedigen. En ze pakken wat vaker de christenen, omdat ze dan stevige persaandacht krijgen in het westen. En alsjeblieft, stuur geen Irakezen terug naar Irak.”
De situatie is veel complexer en gevaarlijker dan dat het om vervolging van christenen zou gaan. Ook een aanwezig CDA-Kamerlid dat net vóór uitzetting had gestemd, meende dat ideologisering van de situatie negatief werkt, zoals de opmerking van ex-president Bush dat het om een Tweede Kruistocht zou gaan. Enkele vertegenwoordigers van Iraakse gemeenschappen ondersteunden het pleidooi om de situatie niet te ideologiseren. De term vervolgde christenen sluit aan bij de idee van Tweede Kruistocht. Ze ondersteunden de opvatting van Mirkis uit Bagdad, dat het de christenen in Irak niet helpt als het westen enkel op hen focust of de bedreigingen tegen hen reduceert tot ‘vervolging’. Dat zou ontkenning van de complexiteit en het voortdurende gevaar zijn. “De term vervolging van christenen stamt uit jullie ideologische discussie”, opperde Mirkis al eens eerder. Over een autonome Ninivé-vlakte ter bescherming van de christenen was er emotionele verdeeldheid onder aanwezige christelijke migranten uit het Midden-Oosten.
In een poging het overleg samen te vatten, memoreerde Voordewind dat in ieder geval gepoogd moet worden de christenen financieel te steunen, en te blijven zorgen voor rechtstreekse contacten vanuit regering en parlement met Irak. Bovendien zou een Platform in Nederland voor organisaties die zich voor Irak inzetten, een goede zaak zijn.
Ter plekke bleef het geheel toch steken in meningsvorming en debat. De onmacht is groot. Maar er werden contacten aangehaald, dus mogelijk worden er nog stappen gezet.
Yosé Höhne-Sparborth
Kerk in Bagdad