Huulbezems en rapgeld

Voor buitenstaanders heeft het Twents een zelfde directheid als het Zuidafrikaans. Want onverwacht concreet zijn de woorden. Zo heet een ‘stofzuiger’ een ‘huulbezum’ en ‘kleingeld’ ‘rapgeld’. Vrijdag 30 oktober kan de geïnteresseerde bijbellezer de hele bijbel in deze taal lezen. Dan wordt de Twentse bijbelvertaling in één band gepresenteerd in het Saxion College in Enschede. 

Na het Fries en het Gronings is deze uitgave de derde complete bijbelvertaling in een streektaal. Twentse voorgangers houden al vele jaren kerkdiensten in het Twents, in de meeste gevallen gaat het om diensten met een oecumenische inslag. Vandaar dat de algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland is uitgenodigd om het eerste exemplaar te overhandigen. De nieuwe uitgave van de ‘Biebel in de Twentse Sproake’ bevat de bundeling van zes eerder verschenen delen in dundrukuitvoering. Voorafgaand aan de presentatie van het boek houden taalgeïnteresseerden een symposium over het Nedersaksisch.

De eerste bijbeluitgave naast een uitgave in het ABN verscheen in het Fries. Geart Aeilco Wumkes en Eeltsje Boates Folkertsma maakten deze Friese bijbel; het Nieuwe Testament verscheen in 1933, de hele bijbel kwam uit in 1943. Een tweede complete bijbel in een streektaal verscheen in 2008 in het Gronings. 

Leeuwenaandeel

De vertaling in het Twents heeft twintig jaar gevergd. De vertaling is rechtstreeks gemaakt uit de grondtalen Hebreeuws, Aramees en Grieks. Prof. dr. Anne van der Meiden heeft als een Piet Oussoren het leeuwenaandeel van het vertaalwerk verzorgd. Hij werd daarin bijgestaan door een (interkerkelijke) leesgroep van deskundige theologen en dialectkundigen. De Stichting Twentse bijbelvertaling, opgericht in 1994, heeft diverse deeluitgaven begeleid. 

Anne van der Meiden studeerde theologie en was predikant voor de vrijzinnige geloofsgemeenschap van Meerkerk. Hij studeerde ook marketing en communicatiewetenschappen. In 1972 promoveerde hij op ethiek in de propaganda met de dissertatie ‘Mensen winnen’. Hij heeft jaren zijn vak van pr en marketing gedoceerd aan studenten.

Nedersaksisch

De presentatie van de nieuwe bijbel op 30 oktober gaat gepaard met een symposium over de statusverhoging van het Nedersaksisch, dat valt onder deel 3 van het Handvest Europese Minderheidstalen. Deze statusverhoging is momenteel zeer actueel. Komend najaar zullen de politieke discussies hierover in Nederland en op Europees niveau wellicht tot een afronding komen. Nu al behoort het Nedersaksisch tot de officiële streektalen in Nederland. Dat impliceert dat de overheid zich inzet om het gebruik van de taal vast te leggen en te stimuleren. Er zal nu nog een verdere ‘upgrading’ zijn, maar het is nog onduidelijk wat deze status in de praktijk van alledag zal gaan betekenen. Tijdens het symposium staan daarom de volgende vragen centraal: Wat betekent deze hogere graad van erkenning voor het onderwijs, de opleidingen van docenten in de streektalen, onderzoeksprojecten in het taalgebied, programmering van de regionale media, officiële handelingen in het maatschappelijk verkeer, de toekomstige spellingsafspraken, wat gaat de  ‘gewone’ burger van deze erkenning merken?

Een bijzonder onderdeel op 30 oktober vormt ook de presentatie van het ‘grensoverschrijdende’ vertaalproject De Heliand. Tien vertalers uit vijf streken binnen het Nedersaksisch taalgebied werken aan dit project. Het gaat om deskundigen in het Münsterlands, het Achterhoeks, het Twents, het Drents en het Gronings. De Heliand is één van de eerste evangelie-harmonisaties in een Nederlandse streektaal; het boek is geschreven omstreeks 830 door een Saksische monnik. De tekst laat Jezus zien als een heer die met zijn gezellen door de lage landen trekt. De studie is belangrijk, niet alleen voor de taal, maar ook om grip te krijgen op het Saksische en Nederlandse gedachtengoed dat zich verbonden heeft met de oorspronkelijk Joods-christelijke godsdienst.

Informatie: Stichting Twentse Bijbelvertaling, Thea Kroese, tel. 0546 – 641787, mail: johankroese@home.nl

Foto: Prof. dr. Anne van der Meiden

Wie iets van het Twents wil lezen kan op deze site Lucas 24 in het Twents vinden; het gedeelte staat centraal tijdens de week van gebed om eenheid. Wie de tekst wil lezen, kan hier klikken of surfen naar: publicaties, week van gebed, vertalingen.