De gemeenteraadsverkiezingen komen er aan. Op woensdag 19 maart is het zo ver. Henk Baars, werkzaam voor het diaconale platform STEK in Den Haag, ziet een groei van het budget bij de gemeente. Er is in sommige plaatsen sprake van meer dan een verdubbeling van de financiën. Dat heeft vooral met de uitvoering van allerlei voorheen landelijke regelingen te maken, die nu bij de plaatselijke overheid komen te liggen. Baars licht de veranderingen toe in een radio-opname die gemaakt is voor radio-KIK in samenwerking met de Raad van Kerken in Nederland.
Is het een goede ontwikkeling dat er taken van de landelijke overheid naar de locale overheid gaan?
Henk Baars: ‘Dat weet ik nog niet. Je kan in ieder geval zeggen, dat er sprake is van een gigantische verschuiving. De begroting van de gemeente Den Haag verdubbelt. Dat komt door al die decentralisaties, die er aan komen op het gebied van jeugdzorg. Een groot deel van de AWBZ, de armoedebestrijding, de WMO. Al die zorgsystemen komen qua uitvoering bij de gemeente te liggen. En hoe dat uitpakt moeten we afwachten. Aan de ene kant gaat de verschuiving met een grote bezuiniging gepaard. Dat baart ons zorgen. Aan de andere kant zit er wel iets in de filosofie. Er is het besef dat gemeenten als ze het goed doen dichter bij je bevolking zitten en maatwerk kunnen leveren. Gemeenten krijgen daarin een grote beleidsvrijheid. Dus je kan het beleid als gemeente zelf in vullen. Maar dat kan weer betekenen dat het in Leiden heel anders kan zijn dan in Delft. Dan kan je als dakloze zeggen: ‘Laat ik maar naar Delft gaan, want daar schijnen ze een heel aardige regeling te hebben’.
Denkt u dat mensen rekening houden met het feit dat de politieke partijen zoveel invloed kunnen uitoefenen op het sociale beleid van de gemeente?
Henk Baars: ‘Ik ben bang dat veel stemmen naar rechts gaan. In Den Haag zal dat vast gebeuren. Er is ontevredenheid bij de mensen. Mensen worden wrokkig van de toenemende ongelijkheid. Den Haag is in tweeën gedeeld. Het zand is het goede deel. Mensen op het moeras, het na-oorlogse gedeelte, hebben het minder getroffen. Mensen zien natuurlijk zelf ook allemaal de verschillen. Als je van 40 euro per week moet leven, dan is dat zo ongelijk ten opzichte van mensen die veel meer dan modaal krijgen. Je kunt van alles aan maatregelen bedenken. Maar het blijft lastig. Het is toch al zo ingewikkeld om aan je recht te komen. Als je in de bijstand onder druk wordt gezet. Aan de andere kant heb je de rijken. Die zijn in alle wereldsteden geweest. Chicago, Hong Kong. Ze hebben het allemaal gezien. Maar ze zijn nog nooit in hun eigen Schilderswijk geweest (…)’.
Is er sprake van toename van de kwetsbare groep mensen?
Henk Baars: ‘Ja, ik zou zeggen van wel. Getalsmatig zeker. We merken het ook aan de individuele hulpverlening bij STEK. Tien jaar geleden 300 aanvragen. Nu loopt het tegen de 900 tot 1000. Dat zijn mensen die zich aanmelden voor een klein fonds wat als allerlaatste gebruikt kan worden als alle voorliggende voorzieningen opgebruikt zijn. Je ziet een enorme verhoging. En de laatste maanden stijgt het weer enorm’.
Henk Baars is ook actief bij de voedselbank in de regio Haaglanden, die bestaat al weer tien jaar. ‘We leveren tussen de 2300, 2400 pakketten per maand. In Haaglanden en ook Alphen en Leiden. Het is iedere week een enorme logistieke operatie met alleen maar vrijwilligers. We begonnen tien jaar geleden met 80 pakketten’.
Personen kunnen zich niet zelf melden. Dat loopt altijd via hulpverleners.
Henk Baars: ‘Als personen zichzelf melden krijg je een chaos bij de uitgeefpunten. Hulpverleners kunnen mensen aanmelden. De eis is dat de hulpverleners de mensen blijven volgen, dat kunnen we niet. Het is bijna een industrie, het is een bedrijf geworden. Al die nazorg moet je aan anderen overlaten. Anders zou je het sociale systeem overnemen’.
Er worden alleen mensen geholpen die minder krijgen dan 160 euro per maand voor voedsel en kleding. Is dat reëel?
Henk Baars: ‘Er zijn mensen die het met een tientje of twintig euro per week doen. Zoveel voeding is er niet. Als je hoger gaat zitten kom je tegen allerlei andere technische plafonds. Het is extreme noodhulp. Als je bij voedselbank komt, zit je op nul. Het is niet voor mensen die alleen maar AOW hebben. Die komen niet in aanmerking. Met deze capaciteit kunnen we het volhouden’.
Wat zegt de groei van de voedselbank over onze samenleving?
Henk Baars: ‘Dat er een onachtzaamheid is voor boven de miljoen mensen die op of onder de grens van de armoede zitten’.
Zit er verschuiving in de groep, zitten er bijvoorbeeld meer zzp-ers in?
Henk Baars: ‘Ja, er zitten wel iets meer zzp-er in, maar niet zoveel als ieder denkt. Het is wel een toename van mensen met schulden waar ze niet uitkomen. En een schuld is snel opgebouwd. Je hoeft maar drie maanden je energie niet te betalen en je zit maar zo aan drie-, vierduizend euro schuld. En er komen boetes boven op. Het is maar zo gebeurd. Vooral met regelgeving die nog strenger wordt. Dat zal tot gevolg hebben dat de groep die het raakt verder zal verpauperen’.
Henk Baars, nu 61 jaar, wist al als zevenjarige dat er iets aan de armoede moest veranderen. Dat hoorde bij de rooms-katholieke opvoeding. ‘Ik wilde er iets aan doen’. Henk Baars wilde trouwens heel jong ook priester worden. ‘Gezien alle toestanden in de roomse kerk hebben we in Den Haag een soort eigen Haagse Dominicus opgezet. Ik ben daar een van de voorgangers, een keer per maand komen we bij elkaar en dan doen we allerlei dingen die niet mogen, zoals delen van brood en wijn en het scherp uitleggen van het evangelie’.
Wat is scherp uitleggen van het evangelie?
Henk Baars: ‘Dat het in het evangelie gaat over rechtvaardigheid, over verantwoordelijkheid, over solidariteit, over mystiek, over compassie’.
Wat zegt de priester in u over de groeiende armoede?
Henk Baars: ‘Ik ben praktisch ingesteld. Een kerk is 99 procent diaconie. Daar moet het over gaan. Daar moet je je bronnen vinden. Ik wil in gesprek zijn met mensen die onder armoede lijden’.
Hoe kijkt Henk Baars tegen het functioneren aan van de huidige paus, paus Franciscus?
Henk Baars: ‘Er zijn jongens bij ons in de Sacramentskerk, vluchtelingen, die hebben in de kerk een foto van Franciscus opgehangen. Dat betekent dat hij communicatief is doorgedrongen tot moslims en mensen die niet geloven’.
Baars hoopt dat de rooms-katholieke kerk in Nederland dat ook oppakt.
Wie het hele interview wil horen, wat Klaas van der Kamp met Henk Baars heeft gehouden, kan hieronder klikken.
Wie kort bewegende beelden van Henk Baars wil zien, kan hieronder een youtube-filmpje aanklikken. http://youtu.be/O4Xp8UrmwB8