Olav Fykse Tveit, secretaris-generaal van de Wereldraad, heeft in een brief gereageerd op het afscheid van paus Benedictus. Hij gaat in op de vraag die eerder op deze site werd gesteld, namelijk: Hoe oecumenisch was paus Benedictus? Olav Fykse Tveit, die onlangs in januari nog in Nederland was, prijst de verdiensten van de Duitse paus. Hieronder een fragment uit het schrijven. Daaronder volgt de complete Engelse tekst.
Wij in de oecumenische beweging willen stilstaan bij uw vele bijdragen aan het leven van de kerk en de wereld, naar aanleiding van uw terugtreding van de apostolische zetel van Rome en de dienst van Petrus. We wensen u het goede, waar uw dienst van gebed en meditatie verder gaat.
De Wereldraad van Kerken is dankbaar voor uw toewijding aan de zoektocht van christelijke eenheid als een patroon van de menselijke eenheid, gelet op het oecumenische perspectief van uw totale dienst aan de kerk. U hebt een visioen van eenheid in verscheidenheid aangemoedigd. U toont daarbij waardering voor de bijzonderheden van kerken en culturen zonder de gemeenschappelijke waarheid op te offeren die hoort bij de verscheidenheid van uitdrukkingen. ‘Kerken mogen dus kerken blijven en op hetzelfde moment één kerk worden’, schreef u in 1964 tijdens het Tweede Vaticaans Concilie.
U hebt gesproken vanuit de diepte van uw pastorale hart bij het publiceren van de encycliek ‘Caritas in veritate’. U toonde liefde voor en betrokkenheid op individuen en lokale gemeenschappen en ook ten aanzien van historische instituties en de hele menselijke familie.
Uw benadering van de zichtbare eenheid van de ene, heilige, katholieke en apostolische kerk onderscheidt dit doel van het uniforme model van een ‘wereldcultuur’ gecreëerd door wetenschap en techniek. U stelde daarover al vragen als katholiek professor in de theologie, toen u meewerkte in de Geloof en kerkorde commissie van de Wereldraad van Kerken. Tijdens een plenaire zitting in Leuven, augustus 1971 stelde u de vraag: ‘Is de kerk in de technologische wereld echt veroordeeld om sprakeloos te zijn, overgeleverd aan een pluralisme zonder communicatie, opgesloten in een getto? Heeft ze mogelijkheden haar eenheid nieuw uit te drukken, om op die manier een bijdrage te leveren aan de eenheid van de mensheid? Als er niet langer uniforme formuleringen beschikbaar zijn, waar blijven dan de standaard formuleringen waardoor de innerlijke eenheid van ongelijke mensen alsnog herkend kan worden?’
U waarschuwde tegen de ‘op een of andere manier antagonistische vorm’ van de moderne cultuur om wetenschap in deze eeuw te beschrijven als ‘waardevrij’, waardoor mensen steeds meer worden overgeleverd aan een ‘waardeloos bestaan’.
U concludeert ook met de volgende uitdaging: ‘Welke standaard kan de werkelijke mensheid meten? De ontwikkeling van een politieke ethiek vormt een urgente taak, waarbij de zoektocht voor de eenheid van de kerk en voor de eenheid van de mensheid onmiddellijk op elkaar aansluiten’.
U verwoordde later nog een observatie, toen u reflecteerde op Luther en op de eenheid van de kerk: ‘Het uiteindelijke doel van alle oecumenische inspanningen moet natuurlijk zijn om de pluraliteit van de confessionele kerken die van elkaar gescheiden zijn te veranderen in de pluraliteit van locale kerken die in hun pluriformiteit werkelijk één kerk zijn’.
De complete Engelse tekst:
WCC general secretary’s letter to His Holiness Pope Benedict XVI on his resignation
Your Holiness,
Grace to you and peace in our Lord Jesus Christ:
For it is the God who said “Let the light shine out of darkness” who has shone in our hearts to give the light of the knowledge of the glory of God in the face of Jesus Christ. But we have this treasure in clay jars, so that it may be made clear that his extraordinary power belongs to God and does not come from us.
– 2 Corinthians 4:6-7
I greet you on behalf of the World Council of Churches, and on my own behalf, to express profound thanks for your ministry and witness to date, and to wish you peace in the Holy Spirit and the experience described by the Apostle Paul when he wrote that, despite any physical weakness we may encounter, “our inner nature is being renewed day by day” (2 Corinthians 4:16).
On the occasion of your resignation from the Apostolic See of Rome and the Petrine ministry, we in the ecumenical movement pause to recall your many contributions to the life of the Church and the world, and to wish you well as your ministry of prayer and meditation continues.
In looking from an ecumenical perspective over your entire service to the Church, the World Council of Churches is grateful for your devotion to the quest for Christian unity as a pattern for the unity of all humanity. You have encouraged a vision of unity in diversity that appreciates the particularities of churches and cultures without sacrificing the common truth that underlies variety of expression. “Churches thus may remain churches and at the same time become one Church”, as you wrote in 1964 during the Second Vatican Council.
Through your Encyclical Caritas in Veritate you have spoken from the depths of a pastoral heart, showing love and concern for individuals and local communities as well as for historic institutions and the whole human family.
Your approach to the visible unity of the One, Holy, Catholic and Apostolic Church distinguishes this goal from the lure of a uniform “world culture” shaped by science and technology. As a Catholic professor of theology serving on the Faith and Order Commission of the World Council of Churches, at a plenary session in Louvain in August 1971, you asked:
Is the Church in the technological world really condemned to be speechless, to a pluralism without communication, to the ghetto? Does she have possibilities to express her unity anew, and thus to make a contribution to the unity of mankind? If uniform formulae are no longer possible, where are the standards by which the inner unity of the unlike can be recognized?
You warned against the “somewhat antagonistic form” of modern culture in the age of “science which describes itself as value-free, yet hands man over to a value-less existence”. You concluded your remarks with this challenge:
By what standards can true humanity be measured? The development of a political ethic poses an urgent task, in which the search for the unity of the Church and for the unity of mankind pass immediately over into one another.
Your voice on that occasion helped to inspire the Faith and Order Commission to focus on “ecclesiology and ethics” in the following decades.
Later, reflecting on Luther and the unity of the Church, you made this further observation:
The ultimate goal of all ecumenical endeavours must of course be to transform the plural of the confessional churches separated from each other into the plural of local churches which in their pluriformity are really one Church.
Your close collaboration with Cardinal Walter Kasper as President of the Pontifical Council for Promoting Christian Unity inspired important chapters in ecumenical thinking and a harvesting of the fruits of dialogue which has continued in your cooperation with Cardinal Kurt Koch.
Since you became Pope, the World Council of Churches has benefited from your partnership in ministry and your support of Catholic representatives in conferences, consultations and such cooperative projects and programmes as the Joint Working Group between the Roman Catholic Church and the World Council of Churches, the Faith and Order Commission, the Commission on World Mission and Evangelism, as well as such independent initiatives as the Global Christian Forum.
It was during your pontificate that the Faith and Order Commission posed the following question in its convergence text The Church: Towards a Common Vision: “If, according to the will of Christ, current divisions are overcome, how might a ministry serving to foster and promote the unity of the Church at the universal level be understood and exercised?”
Throughout your pontificate, you strove daily to live an answer to this question.
My predecessor, Rev. Dr Samuel Kobia, was honoured to attend your inaugural mass in Saint Peter’s Square, and to participate in the celebration of the 100th anniversary of the Week of Prayer for Christian Unity.
I, too, consider it an honour to have met with you in Rome in 2010 and at the 2011 Day of Prayer for Peace in the World in Assisi. Our conversations have left me with a conviction of the importance of strengthening already strong relations that enable Christians of many backgrounds to pray together, work together and rededicate ourselves to unity in faith, witness and service to all people.
We will keep you in our prayers and we ask for your continuing prayers for the advancement of God’s kingdom and the unity of Christ’s Church.
May the Lord bless you and keep you, from this time forth and forevermore,
Rev. Dr Olav Fykse Tveit
WCC general secretary