Het 1-april-bericht over een oecumenisch bliksembezoek aan Rome, dat onlangs op deze site kon worden gelezen, heeft een opvallende tweedeling laten zien in reacties. Aan de ene kant waren er vele mensen in de kerk die de essentie bij eerste lezing ontmaskerden; aan de andere kant waren het juist de mensen van de pers die de strekking onverkort voor waar aannamen.
Dr. H.C. de Fry, media-deskundige, meent dat de tweedeling in reacties kenmerkend is voor maatschappelijke sectoren die relatief ondervertegenwoordigd zijn in de berichtgeving van de media. ‘Dergelijke sectoren hebben daardoor zelf een kritische blik op datgene wat er wel verschijnt, terwijl de media bij een zekere gekte in het bericht ongeremder tot verslaglegging en publicatie willen overgaan’.
De Fry, die al jarenlang de verwerking van fake-berichten volgt, noemt de kunstsector als voorbeeld van een vergelijkbare sector. ‘Toen enige jaren geleden in Bremen een bericht werd verspreid over een nieuw opgericht Kunstkritisch Toetsingsinstituut namen alle media dat bericht over, terwijl kunstkenners onmiddellijk de illusie doorzagen’. Het ging toen om een bericht over een instituut, dat door musea en overheid kon worden geraadpleegd om de waarde van aangekochte of aan te schaffen kunst kritisch te toetsen.
Sectoren zoals sport en boulevardberichten vertonen in de perceptie van de participantengroep juist het tegenovergestelde beeld. ‘Deze sectoren sluiten aan bij de goedgelovigheid van de pers en nemen de essentie van een bericht al gauw voor waar aan. Toen het bericht werd verspreid van een hoogspringer die het oude record met vijftien procent had verbeterd, nam een ieder dat klakkeloos voor waar aan’.
Dr. De Fry noemt het opvallend hoe snel fake-berichten zich tegenwoordig bliksemsnel verspreiden zonder dat er toetsing plaatsvindt. Hij wijst vooral op de invloed van internet in dezen. ‘Met internet is het dus gemakkelijker om geruchten ingang te laten vinden’. De media-deskundige roemt in dezen de grotere persbureau’s, zoals het ANP, die altijd zoeken naar een originele bron en die als ambitie hebben dat een bericht op twee bronnen moet kunnen stoelen.
Het 1-april-bericht op deze pagina ging over een bliksembezoek aan het Vaticaan, mogelijk gemaakt door een anonieme gift van een oecumenisch ingesteld man, die gratis een Airbus ter beschikking stelde. Er zouden 156 mensen naar Rome gaan om daar een petitie aan te bieden aan een hoge Rooms-Katholieke functionaris ten einde aan te dringen op meer oecumenische initiatieven. Een vertegenwoordiger van de Rooms-Katholieke Kerk reageerde laconiek: Wij gaan mee met 17 mensen, stelde hij, mits er een tussenstop in Geneve wordt gemaakt om daar nader beraad te hebben over vraag 80 van een in reformatorische kring bekend geschrift.