Er is in de vorige eeuw een tijd geweest dat rituelen leken te gaan verdwijnen. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’ Maar opmerkelijk genoeg veranderde dit inzicht toen de ziekte Aids aan de horizon verscheen en zijn tol begon te eisen. Mensen die alle ritueel en in veel gevallen ook de religie vaarwel hadden gezegd, vonden als het ware nieuwe rituelen uit. Blijkbaar hebben mensen rituelen nodig om gevoelens een uitingsvorm te bieden.
Op 3 maart 2011 zal het Centrum iimo in samenwerking met het Departement Religiewetenschap en Theologie van de Universiteit Utrecht en de Contactgroep Hindoes-Christenen van de Raad van Kerken in Nederland een studiemiddag organiseren over rituelen en liturgie. De organisatie wil daarbij duidelijk maken dat er van rituelen een geruststellende werking kan uitgaan, als mensen geconfronteerd worden met ingrijpend lijden of met de dood. Rituelen helpen dan om zo met deze catastrofe om te gaan dat hij in een groter verband wordt gezet. Dat neemt de verschrikking niet weg, maar maakt hem een klein beetje draaglijker. Vanuit drie invalshoeken zal er op deze studiemiddag naar deze rituelen worden gekeken.
De Nijmeegse religiewetenschapper Thomas Quartier zal spreken over ‘Rituelen in het spanningsveld tussen geloof en personalisering’. Hij kijkt naar de betekenis van rituelen in de 21ste eeuw, dus vooral naar de nieuwe rituelen en naar het belang van rituelen in onze postmoderne samenleving. Religie lijkt daarin naar de achtergrond gedrongen, maar de rituelen keerden terug.
De tweede die aan het woord komt is prof. dr. Chan Choenni, hoogleraar in de hindoestaanse immigratie aan de Vrije Universiteit. Als er één godsdienst is waarin ritueel een belangrijke rol speelt, is dat het hindoeïsme. Choenni’s lezing heeft de titel ‘De huidige betekenis van rituelen in het hindoeïsme’. In het verleden heeft professor Choenni onderzoek gedaan naar hoe dit ritueel werd beleefd door hindoe jongeren in Nederland. Het leek er op dat ritueel voor hen minder belangrijk was geworden. Heeft die trend zich doorgezet of niet? Daar komt bij dat de hindoes in de nieuwe situatie in Nederland hun rituelen hebben moeten aanpassen. Vandaar dat het heel interessant kan zijn om daar eveneens naar te kijken.
De derde spreker is dr. Jan Peter Schouten, dominee in de protestantse gemeente van Naarden, maar ook lid van de redactie van De Eerste Dag, het oecumenisch tijdschrift voor de eredienst in de christelijke kerk, dat talloze pastores en predikanten gebruiken bij het voorbereiden van hun kerkdiensten. Zijn lezing gaat over ‘De betekenis van rituelen in de christelijke liturgie van deze tijd’. Ook in de kerk heeft het ritueel, of de liturgie, zoals hij daar wordt genoemd, een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Met name in protestantse kerken is een goede liturgie veel belangrijker geworden dan 50 jaar geleden.
De bijeenkomst vindt plaats op donderdag 3 maart van 13.30 uur tot 16.45 uur. Plaats van handeling is het Ruppertgebouw, zaal D (ingang via: Van Unnikgebouw, Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht). De toegang is gratis. Vanwege beperkte zaalruimte is aanmelding vooraf noodzakelijk, bij voorkeur per e-mail, bij a.c.m.boere@uu.nl, Jeannette Boere, Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht, tel. 030 -253 2079.