Het conciliair proces is niet alleen historisch van belang, het is een belangrijke bakermat onder het huidige milieubeleid van de kerken. Dat zegt Hans Schravesande, voorzitter van de werkgroep Kerk en Milieu in een reactie op de studiemiddag op vrijdag 2 oktober met Heino Falcke.
De studiemiddag brengt de historische betekenis in beeld van het conciliair proces voor het engagement van de Nederlandse kerken. De consequenties daarvan zijn nog steeds merkbaar. In het conciliair proces werden de thema’s ‘gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping’ nadrukkelijk aan elkaar gekoppeld. Zonder gerechtigheid geen vrede. Zonder oog voor de schepping geen gerechtigheid. Al die verbindingen spelen nog steeds een rol binnen de kerken als het gaat om het analyseren van de spirituele dimensies van maatschappelijke vraagstukken.
De Raad van Kerken en IKV/Pax Christi organiseren de studiemiddag op vrijdag 2 oktober vanaf 13.00 uur in de Geertekerk in Utrecht. Inmiddels hebben zich al enkele tientallen mensen opgegeven, maar er is ruimte voor meer bezoekers.
Falcke
De Oost-Duitse theoloog dr. Heino Falcke speelde zowel bij de totstandkoming van het conciliair proces als bij de opstelling van de kerken in de voormalige DDR een belangrijke rol. Op 12 mei is de Oost-Duitse theoloog dr. Heino Falcke 80 jaar geworden. Om hem te eren wordt deze studiedag gehouden, waarop namens de Nederlandse Raad van Kerken aan dr. Falcke de Vlam van de Geest zal worden overhandigd.
Falcke speelde in de jaren zeventig en tachtig een belangrijke rol in het nadenken over de vraag hoe kerk te zijn in een socialistische maatschappij. Grote invloed had zijn rede uit 1972: ‘Christus befreit – darum Kirche für andere’, waarin hij sprak over de ‘Hoffnung eines verbesserlichen Sozialismus’. Daarmee schonk hij de kerk een theologische plaatsbepaling en opdracht voor getuigenis en dienst in de DDR, die uitsteeg boven de ‘lähmende Alternative zwischen prinzipieller Antistellung und unkritischem Sich vereinnahmen-zu-lassen’ en die de kerk een eigen ruimte bood voor ‘konkret unterschiedenen Mitarbeit, die von einer besseren Verheissung getragen ist, als der Sozialismus sie geben kann, die einen verbindlicheren Auftrag kennt, als Menschen ihn erteilen können, und die darum konkret engagiert ist’ (citaten Falcke).
Vanuit de Nederlandse kerken en de vredesbeweging was er veel contact met Falcke, o.a. in zijn functie van voorzitter van de Commissie voor kerk en samenleving van de Bund der Evangelischen Kirchen. Weinig bekend is dat Falcke één van ‘aartsvaders’ is van het conciliair proces. In zijn eigen land ging van het conciliair proces en van Falcke grote invloed uit op de vreedzame omwenteling van 1989, doordat Falcke en de zijnen als schakel fungeerden tussen de kerkleiding en de oppositionele groepen.
Over de stellingname van de kerk, óók in de periode van en na de Duitse eenwording heeft Falcke steeds kritisch theologisch gereflecteerd. Hij was daarmee voor velen een bron van inspiratie, ook in Nederland.
De middag staat onder leiding van prof. dr. Dorothea Erbele Küster, universitair docent Bijbelwetenschappen aan de PthU te Kampen en hoogleraar Oude Testament aan de Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid te Brussel. Prof. dr. Bob Goudzwaard, econoom, emeritus hoogleraar VU, spreekt een laudatio uit. Vervolgens zal drs. ing. Klaas van der Kamp namens de Raad van Kerken de Vlam van de Geest uitreiken. Dr. Heino Falcke krijgt vervolgens het woord. Daarop volgt een inleiding door dr. Stephen Brown, hoofdredacteur van Ecumenical News International (Genève) en onlangs gepromoveerd op een studie over het conciliair proces in de DDR.Afsluitend is er een forum onder leiding met een inleiding daarop door drs. Laurens Hogebrink, die via het vredeswerk van IKV en hervormde kerk veel contact had met Falcke, ook na de Wende.
De toegang is gratis, maar men moet zich wel van te voren aanmelden via rvk@raadvankerken.nl of per telefoon 033 – 463 38 44. De voertaal op deze middag is Duits.
Foto: Geertekerk in Utrecht