De oecumenische erfenis van kardinaal Johannes Willebrands staat komende dagen centraal in Utrecht. Het is honderd jaar geleden dat Johannes Willebrands werd geboren in Bovenkarspel als oudste van negen kinderen. Dat wordt gevierd met een internationaal symposium en een tentoonstelling in het Catharijne Convent in Utrecht.
Woensdag 2 september werd de conferentie van het kardinaal Willebrands Archief en de theologische faculteiten van Tilburg en Leuven geopend. Er waren een kleine honderdvijftig mensen op af gekomen. Mgr. Jan van Burgsteden verzorgde de meditatie in het openingsgebed. In de Latijnse liturgie wees hij in de meditatie op de spiritualiteit van Willebrands. De spiritualiteit is de toegang tot zijn opvattingen over oecumene.
Prof. dr. Adelbert Denaux, dean van de theologische faculteit in Tilburg, ging daarna in op de biografie van Willebrands. Hij noemde als aanleiding voor de conferentie niet alleen de honderdste geboortedag, maar ook het beschikbaar komen van nieuwe bronnen uit het leven van de oecumenicus. Hij noemde daarbij de dagboeken uit de periode 1958-1962 en de agenda uit de periode 1963-1965. Het materiaal wordt in deze conferentie gepresenteerd. Willebrands is zowel in Nederland als internationaal bekend geworden vanwege zijn inzet voor de oecumene. Zijn leven markeert ‘de oecumenische bekering van de Rooms-Katholieke Kerk’, zei Denaux daarmee verwijzend naar het werk van Willebrands voor het Secretariaat ter Bevordering van de Christelijke Eenheid en het Tweede Vaticaans Concilie.
Denaux ging nader in op diverse onderdelen uit het leven van Willebrands en noemde onder meer zijn verlangen om een oecumenische gemeenschap te vormen van jonge priesters en leken vanuit de oecumenische gedachte. Willebrands heeft daar verschillende brieven over geschreven, maar het is hem niet gelukt dit initiatief van de grond te tillen.
Om verder in het levensverhaal van Willebrands te komen, die in 2006 is overleden, verzorgde de KRO een compilatie met filmbeelden waarin Willebrands zelf aan het woord kwam. Een paar citaten van Willebrands over de oecumene.
‘Protestanten en rooms-katholieken hebben meer met elkaar gemeen dan punten die hen van elkaar scheiden’; ‘oecumene heeft eerlijkheid nodig’; ‘Verbittering is de ergste vorm van distantie van de kerk, omdat men dan geen heil meer verwacht van de kerk, terwijl de kerk het heil van Christus in de wereld behoort te verkondigen’.
De organisatie liet vervolgens mensen aan het woord die met Willebrands gewerkt hebben. Het kardinaal Willebrands Archief is zelfs bezig deze getuigen te interviewen, en het gesprek vast te leggen, omdat men zich realiseert dat dit de tijd is om nog tijdgenoten van Willebrands te spreken. Zij herinnerden zich Willebrands als een goede luisteraar, een innemende man met stijl, een man van de dialoog. ‘De dialoog is geen handige strategische manoevre’, zei mgr. Paul-Werner Scheele, die jaren heeft samengewerkt met Willebrands, ‘geen nieuwe strategie of modegril. Het is een norm afleidbaar uit het evangelie. Het is een dialoog die logisch volgt uit een spirituele manier van leven. Willebrands herhaalde dat steeds weer: deel van onze oecumenische dialoog is boetedoening, vergeving, bekering van het hart en verzoening. En laat ons toevoegen’, zo zei Scheele, ‘hoop’.
Foto’s:
Boven prof. dr. Denaux (rechts) en mgr. Jan van
Burgsteden (links)
Midden dr. WIm Eijk (rechts) in gesprek met prof. dr. Leo Koffeman (links) tijdens de receptie
Onder: kardinaal Johannes Willebrands