Waar begint compassie mee? Met het je laten raken oftewel geraakt worden? De bijbellezing van deze dag (Joh. 9: 1-12) was het verhaal van de blinde man die zich liet aan’raken’ door Christus en toen het licht zag. De bijbeluitleg door de Armeense theologe Diana Tsaglikyan en het gesprekje daarna zette mij aan tot het denken over wat ik onder compassie versta en wat hier mijn persoonlijke ervaring mee is tijdens deze assemblee.
In mijn zoektocht op internet naar synoniemen voor compassie vond ik onder andere de volgende woorden: medelijden, bekrachtigen, bewaarheiden, vastzetten, versterken , binden, getuigen, confirmeren, onderschrijven.
Het woord bewaarheiden raakte mij meteen. Bewaarheiden: de waarheid maken of het waar maken van iets. Compassie gaat in die betekenis dus verder dan de letterlijke vertaling ‘mede-lijden’, maar het gaat ook over het zoeken en vinden van de waarheid en het nemen van verantwoordelijkheid. Wat ik merk is dat we bij compassie vaak blijven steken bij het constateren van de pijn of het lijden van de ander en eventueel ook ‘mee lijden’ maar dat is dus niet alles.
Chaos
Waarheid blijft een relatief begrip dat vanuit ieders perspectief anders kan zijn. Tijdens deze assemblee vallen mij de vele verschillen perspectieven op die leiden tot de ene constatering, namelijk dat er overal in de wereld ‘chaos’ is. De klimaaturgentie is groot, er woeden vele oorlogen, er vinden schendingen van mensenrechten plaats, polarisatie, uitsluiting van mensen en de daaruit voortvloeiende ellende en armoede, waardoor veel mensen ‘onderweg’ zijn naar een veilig bestaan.
De wereld is complex. ‘Het is niet meer de eenvoud van iemand die wordt geboren in een dorp en daar weer sterft’, werd er in een van de plenaire bijeenkomst gezegd. Het is daardoor ook minder makkelijk om echt geraakt te worden. De complexiteit maakt het moeilijker om te kunnen ‘bewaarheiden’.
Veel uit onze eigen omgeving komt van ver. Onze buurman kan een mens zijn die zijn land heeft verlaten en nu naast ons woont; de kleding die wij dragen komt uit een fabriek hier ver vandaan. Het voedsel dat we tot ons nemen komt van boeren die niet naast onze deur wonen.
De beelden van grote droogte en overstromingen zijn beelden op een scherm dat we later op de avond weer uitzetten. En de warme zomerdagen liggen weer -ver- achter ons. Hoe verplaats je je dan in die ander of in die andere situatie? En hoe laten we ons raken vanuit onze eigen rollen en het daarbij behorend perspectief, op zoek naar de waarheid?
Grondtoon van genade en vrijheid
Terugblikkend op de gesprekken, bijeenkomsten en teksten van deze assemblee, viel mij deze verscheidenheid aan perspectieven op waaruit ik luisterde, keek en las. Als mens zag ik medemensen die ik hier de afgelopen week ontmoette vanuit mijn hart en waren de meeste ontmoetingen ook van hart tot hart. Zo was voor mij een spontaan gesprek met een jonge vrouw uit Fiji zo’n ‘hart-moment’, die vertelde over de vismigratie in dat gebied, waardoor de dagelijkse maaltijd voor haar en haar gezin niet meer een vanzelfsprekendheid is.
Mijn Luthers perspectief maakte dat ik mij erg aangesproken voelde op de momenten waarbij in de grondtoon genade en vrijheid doorklonk. Tegelijkertijd herkende ik ook mijn eigen oordelende perspectief als die grondtoon in mijn ogen ontbrak. Als moderamenlid zingen alle synode-stemmen door mij heen, die ik ook belangrijk genoeg vind om mee te nemen in mijn perspectief. En als Christen bepaalt het bijbelse perspectief mijn blikrichting.
Perspectiefwissel
Tijdens de excursie aan de protestantse gemeente in Waldersbach, waar wij een bezoek brachten aan het museum dat gewijd is aan het gedachtegoed van de menslievende Jean Oberlin, kregen we een lesje over het belang van perspectief.
Theoloog – pedagoog en filantroop in de 18e eeuw – Oberlin focuste steeds op het belang van perspectiefwissel. Hij leerde de kinderen die hij van jongsaf aan bewust ervaringsgericht onderwijs gaf, maar ook zijn gemeenteleden, het belang van het wisselen van perspectief bij dreigende conflicten. Dit is een methodiek waarbij je eigen ‘waarheid’ niet zozeer wordt ontkracht, maar waarbij je de plek benoemt van waaruit je naar een situatie kijkt. Een voor mij bekend voorbeeld uit de psychologie is de parabel van de blinde mannen die allemaal de olifant voelen en hem allemaal toch heel anders beschrijven.
Het zou voor ons christenen feitelijk heel makkelijk moeten zijn: we kennen slechts één Waarheid (Joh.14:6) en dat is Christus die de Weg, de Waarheid en het Leven zelf is. Christus die de blinde man aanraakt en hem de ogen opent en het licht laat zien. Het licht is Jezus zelf, die Het Licht der wereld is met het perspectief op de Vader. Durven wij ons door Die Waarheid te laten raken en dus ook na deze assemblee de ander te ‘bewaarheiden’, oftewel met en vanuit compassie tegemoet te treden?
Bianca Groen Gallant
Vice-preses moderamen PKN
Diaken Evangelische Lutherse Gemeente Amsterdam