Voor de zesentwintigste keer begon Prinsjesdag op dinsdag 16 september met de Prinsjesdagviering in de Haagse Grote Kerk, een moment van bezinning bij de opening van het parlementaire jaar. Het thema van de interlevensbeschouwelijke viering luidde ‘Nieuwsgierig naar elkaar: de reis naar de ander’.
De genodigden waren leden van de Nederlandse regering, waaronder demissionair premier Dick Schoof en demissionair minister Jan Anthonie Bruijn, leden van de Eerste en Tweede Kamer en Hoge Colleges van Staat, vertegenwoordigers van religieuze en levensbeschouwelijke gemeenschappen en maatschappelijke organisaties, de burgemeester van Den Haag Jan van Zanen alsook ambassadeurs die in Den Haag resideren.
De viering werd door zo’n duizend belangstellenden bijgewoond. De dastars, hijabs, priesterboorden, kasayas, keppeltjes en uniformen van heilsoldaten zorgden, naast de hoedjes en jacquets, voor een rijke schakering. Er was ook een grote groep kinderen aanwezig van basisscholen en middelbare scholen uit de omgeving. Hun wensen en ideeën werden verzameld en zijn straks te lezen op de website.
Om klokslag kwart over tien zorgde de kleurrijke groep ‘Voices of Light’ voor een swingende opening van de Prinsjesdagviering met een medley van gospelsongs, waaronder ‘He’s got the whole world in his hand’ met ferme solozang.
Nieuwsgierig naar de ander
Vanuit het thema ‘Nieuwsgierig naar elkaar: de reis naar de ander’ stelden joden, moslims, humanisten, christenen, bahaï’s, hindoes, boeddhisten, soefi’s, sikhs en leden van Brahma Kumaris de vraag of we oprecht nieuwsgierig zijn naar de ander. “De moderne mens is beweeglijk en reist wat af. Maar is dat innerlijk ook zo? Of zoekt de mens bevestiging van zichzelf en het eigen gelijk: zijn we oprecht nieuwsgierig naar de ander die anders is?” aldus Ad van der Helm, voorzitter van de Stichting Prinsjesdagviering.
Van der Helm zei dat de tijden van nu niet eenvoudig zijn en grote zorgen te hebben om de kracht en weerbaarheid van mensen in onze samenleving. “Aan polarisatie en ophitsing lijkt geen einde te komen”, constateerde hij. Van der Helm wees naar de taal van religie en levensbeschouwing waar het verlangen om met de ander te leven in vrede het fundament is. “Waar mensen vanuit nieuwsgierigheid naar de ander bouwen aan echte cohesie en verbondenheid, daar wordt het leven tot een dans van oase tot oase, een ontdekkingstocht van mens tot mens,” zei hij poëtisch.
Oases
Tijdens de viering passeerden negen oases met elk een ‘woord’, aan elkaar geregen als een richtsnoer om in vrede met elkaar te leven. Danseres Wilanda nam de aanwezigen mee op deze ontdekkingstocht. Na elke oase werd een kaars aangestoken.
De eerste oase was ‘tolerantie’. De Joodse Leonie Cramwinckel vertelde dat als de tolerantie niet verder gaat dan de ‘ander verdragen’, de ander een vreemde blijft.
Humanist Huib Pruymboom ging in de tweede oase in op de opdracht tot ‘nieuwsgierig zijn’: “Je moet zelf denken, maar aan het einde van de dag willen we ook samen leven, ons samenleven vormgeven, het leven delen.” Dat roept de vraag op of we nieuwsgierig kunnen zijn naar andere mensen.
Vanuit het christendom vertelde Jan Terstegen in de derde oase dat nieuwsgierigheid ons alleen verder brengt als we niet oordelen over de ander. Hij haalde het verhaal van Jezus en een overspelige vrouw aan die gestenigd dreigde te worden. Jezus zei: “Wie zonder zonde is werpe de eerste steen!” De mensen van die tijd reageerden verwonderd. Verwondering brengt je meestal verder dan oordelen.
In de vierde oase stelde hindoe Rabin Jagram dat verwondering een roep is om dieper te kijken, te begrijpen: “Het is een kracht die ons kan helpen om voorbij de illusie van verdeeldheid en haat te kijken, en de onderliggende eenheid en schoonheid te zien.”
Karin Kalpoe van Brahma Kumaris nodigde in de vijfde oase uit om te luisteren. “Als ik naar binnen luister, kan ik dan herkennen wat mij uniek en speciaal maakt?” vroeg ze zichzelf af.
De zesde oase had als woord ‘acceptatie’. Sikh Jasvir Sing wees er op dat acceptatie vraagt dat we verder kijken dan uiterlijke vormen, dat we de rituelen en gebruiken van de ander niet meteen beoordelen maar nieuws-gierig benaderen.
In de zevende oase vertelde boeddhiste Margriet Naber dat je zonder compassie met de ander eenzaam bent en je niet echt contact met anderen kunt maken: “Als we weten hoe we contact kunnen maken met het lijden binnenin ons en het lijden in de wereld wordt de energie van compassie in ons geboren.” Die energie kan leiden tot harmonie.
Moslima Smahat Kulcu ging in de achtste oase verder op het woord ‘harmonie’: “Alles is geschapen in perfecte harmonie en balans, zonder fouten of verstoringen. God roept de mensen op om deze harmonie te weerspiegelen in hun relaties met elkaar.”
Voor een harmonieuze samenleving is samenwerking en verbinding nodig legde Baha’i Vida van der Knaap-Niazan in de negende oase uit. Ze noemde mensen van verschillende tradities ‘medereizigers’. “Dit is ook Nederland,, riep ze de kerkzaal in en wees naar de voordragers van de negen oases achter haar op het verhoog.
Gezamenlijkheid
De Prinsjesdagviering 2025 kende een vlot verloop. Het meenemen van de mensen ‘op tocht’ aan de hand van negen oases bleek een aansprekende werkvorm. Bovendien waren de bijdragen van de tradities niet al-leen ‘to the point’ en behapbaar maar ook luchtig mede door de begeleiding met dans. De oases waren compact en liepen als vanzelf over in elkaar waardoor gezamenlijkheid werd uitgedragen. De negen woorden laten zien hoe je in vrede met elkaar kunt leven, elk belicht vanuit één traditie maar herkenbaar en bedoeld voor ons allemaal.
Bij ‘Lied van het licht’ liet ‘Voices of Light’ de zaal meezingen. “Oeoehoe-oehoe”, galmde het door de Grote Kerk, eindigend met Amen. “Nu voel en hoor je de verbondenheid. Om kippenvel van te krijgen,” fluisterde de mevrouw in de rij achter ons. Bijzonder en des te sprekender was dat de zanggroep speciaal was samengesteld uit vocalisten van verschillende migrantengemeenschappen.
De viering werd staande afgesloten door het zingen van het Wilhelmus, begeleid door Ben van Oosten op het imposante kerkorgel.
De oorsprong van de viering ligt in de jaren zestig van de vorige eeuw. Aanvankelijk organiseerde de Nederlandse Hervormde Kerk een gebedssamenkomst bij de opening van het parlementaire jaar. Dit werd later een oecumenische bijeenkomst met deelname van andere christelijke kerken. Vanaf 2000 is de Prinsjesdagviering interreligieus en interlevensbeschouwelijk. De participerende organisaties aanvaarden de parlementaire democratie als beginsel voor de Nederlandse samenleving.
Tekst en foto’s: Berry van Oers